Διαβάστε ακολούθως την Απόφαση 32/2024 της Ανεξάρτητης Αρχής:
Η Ολομέλεια του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, ύστερα από πρόσκληση της Προέδρου, συνήλθε σε συνεδρίαση στον συνήθη γι’ αυτό τόπο την 23.10.2023 και ώρα 11:00, προκειμένου να συζητήσει επί της κατωτέρω υποθέσεως. Συγκροτήθηκε από τους: Ευτέρπη Κουτζαμάνη-Δρίλια, πρόεδρο, και τα μέλη: Σωκράτη Τσιχλιά (με τηλεδιάσκεψη μέσω «epresence.gov.gr»), Ευτύχιο Παλλήκαρη, Πέτρο Τριανταφυλλίδη, Γεώργιο Βλαβιανό και Ιωάννη Μιχελάκη. Απόντες ο αντιπρόεδρος, Ιωάννης Πολίτης, και τα μέλη Δημήτριος Σταυρόπουλος και Σπυρίδωνας Χρυσοφώτης, οι οποίοι είχαν κληθεί νομίμως. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ.
Αντικείμενο της συζήτησης ήταν η ενδεχόμενη παραβίαση από τον ραδιοφωνικό σταθμό με τον διακριτικό τίτλο «ΡΑΔΙΟ ΖΥΓΟΣ» Νομού Τρικάλων, ιδιοκτησίας της εταιρείας με την επωνυμία «FM STEREO ΤΡΙΚΑΛΑ ΡΑΔΙΟ ΖΥΓΟΣ ΕΠΕ», των διατάξεων του άρθρου 4 παρ. 1, 2α, 4 και 13 του Ν. 3603/2007 αναφορικά με τον τρόπο μετάδοσης των αποτελεσμάτων δημοσκόπησης, που διενεργήθηκε από την εταιρεία δημοσκοπήσεων «OPINION POLL», κατά τη διάρκεια μετάδοσης από τον ως άνω ραδιοφωνικό σταθμό της εκπομπής με τίτλο «Όσο κρατά ένας καφές» στις 30.1.2023. Η υπόθεση εξετάζεται ύστερα από την με αρ. πρωτ. ΕΣΡ 1143/10.3.2023 καταγγελία του Μ. Χατζηγάκη.
Για τον έλεγχο σχηματίστηκε φάκελος με αριθμό 39/3.3.2023 ο οποίος ανατέθηκε στη διοικητική υπάλληλο Αικατερίνη Κοντοπούλου και στην ειδική επιστήμονα- νομικό Χάρις Τσίγκου. Η Διοικητική Υπάλληλος υπέβαλε στο ΕΣΡ την με αριθμό πρωτοκόλλου 252/ΕΣ/6.4.2023 έκθεση καταγραφής των πραγματικών περιστατικών της υπόθεσης. Στη συνέχεια, η Ειδική Επιστήμων υπέβαλε στο ΕΣΡ την με αριθμό 316/ΕΣ/26.4.2023 νομική της εισήγηση.
Κατά τη συζήτηση της υπόθεσης δεν παρέστη εκπρόσωπος του ιδιοκτησιακού φορέα του ραδιοφωνικού σταθμού, παρότι ο τελευταίος είχε κληθεί προσηκόντως με την με αριθμό πρωτοκόλλου ΕΣΡ 5151/13.10.2023 κλήση. Παρόλα αυτά, ο εγκαλούμενος ραδιοφωνικός σταθμός απέστειλε το με αρ. πρωτ. ΕΣΡ 5345/23.10.2023 υπόμνημά του.
Την 12.2.2024 και ώρα 11.00 η Ολομέλεια συνήλθε σε διάσκεψη επί της υποθέσεως, ύστερα από πρόσκληση της Προέδρου.
Συγκροτήθηκε από τους: Ευτέρπη Κουτζαμάνη-Δρίλια, πρόεδρο, Ιωάννη Πολίτη, αντιπρόεδρο, και τα μέλη: Σωκράτη Τσιχλιά (με τηλεδιάσκεψη μέσω «epresence.gov.gr»), Δημήτριο Σταυρόπουλο (με τηλεδιάσκεψη μέσω «epresence.gov.gr»), Ευτύχιο Παλλήκαρη (με τηλεδιάσκεψη μέσω «epresence.gov.gr»), Σπυρίδωνα Χρυσοφώτη (με τηλεδιάσκεψη μέσω «:epresence.gov.gr»), Πέτρο Τριανταφυλλίδη, Γεώργιο Βλαβιανό (με τηλεδιάσκεψη μέσω «epresence.gov.gr») και Ιωάννη Μιχελάκη. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ.
Η Πρόεδρος ενημέρωσε αναλυτικά για την υπόθεση τον αντιπρόεδρο Ιωάννη Πολίτη και τα μέλη της Ολομέλειας Δημήτριο Σταυρόπουλο και Σπυρίδωνα Χρυσοφώτη, οι οποίοι δεν μετείχαν στη συνεδρίαση της 23.10.2023, αναγιγνώσκοντας την υπ’ αριθμό ΑΠ ΕΣΡ 1143/10.3.2023 καταγγελία του Μ. Χατζηγάκη, την υπ’ αριθμ. 316/ΕΣ/26.4.2023 έγγραφη νομική εισήγηση που συνέταξε η ειδική επιστήμονας - νομικός Χάρις Τσίγκου, την υπ’ αριθμό 252/ΕΣ/6.4.2023 έκθεση πραγματικών περιστατικών του τμήματος προγράμματος του ΕΣΡ που συνέταξε η υπάλληλος του ΕΣΡ Αικατερίνη Κοντοπούλου, το υπ’ αριθμό 5345/23.10.2023 υπόμνημα της εγκαλουμένης, το πρακτικό της συζήτησης στην Ολομέλεια και το σύνολο των λοιπών εγγράφων του φακέλου. Παρέστη επίσης και η ανωτέρω εισηγήτρια, η οποία ανέπτυξε το ζήτημα προφορικώς και στη συνέχεια αποχώρησε. Ο αντιπρόεδρος και τα μέλη της Ολομέλειας, που δεν μετείχαν στην προηγούμενη συνεδρίαση της 23.10.2023, δήλωσαν ότι ενημερώθηκαν πλήρως ως προς τα ουσιώδη σημεία της συζήτησης που έγινε κατά την ημερομηνία ακρόασης της υπόθεσης. Η Ολομέλεια, αφού μελέτησε το σύνολο των στοιχείων του φακέλου:
ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ ΚΑΙ ΑΠΟΦΑΣΙΣΕ ΩΣ ΕΞΗΣ:
Ι. Νομικό Μέρος
1. Το ΕΣΡ είναι η αρμόδια κατά το Σύνταγμα Αρχή (άρθρο 15 παρ. 2) για την άσκηση του άμεσου ελέγχου του κράτους επί της ραδιοφωνίας και της τηλεοράσεως και την επιβολή των προβλεπόμενων διοικητικών κυρώσεων σε περίπτωση παραβάσεων.
2. Με το άρθρο 1 παρ. 3 του Ν. 3603/2007 για τη ρύθμιση θεμάτων δημοσκοπήσεων (ΦΕΚ Α' 188/8.8.2007) ως δημοσκόπηση ορίζεται: «Η έρευνα, με την οποία καταγράφονται οι τάσεις ή οι απόψεις του κοινού και έχουν ως αντικείμενο τα θέματα των παραγράφων 1 και 2. Η συλλογή των στοιχείων της δημοσκόπησης γίνεται μέσω συνεντεύξεων που διενεργούνται δια ζώσης ή τηλεφωνικώς, καθώς και μέσω του διαδικτύου, με τη χρήση έντυπου ή ηλεκτρονικού ερωτηματολογίου».
3. Με το άρθρο 4 παρ. 1 του ιδίου νόμου προβλέπεται: «Η δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων των δημοσκοπήσεων πρέπει να συνοδεύεται από τα ακόλουθα στοιχεία: α) την επωνυμία του διενεργήσαντος τη δημοσκόπηση, β) την επωνυμία ή το όνομα του εντολέα της δημοσκόπησης, γ) το σκοπό της δημοσκόπησης, δ) τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του δείγματος, ε) το μέγεθος του δείγματος και τη γεωγραφική του κάλυψη, στ) το χρονικό διάστημα και το έτος συλλογής των στοιχείων, ζ) τη μέθοδο δειγματοληψίας, η) τη μέθοδο συλλογής των στοιχείων, θ) το τυπικό στατιστικό σφάλμα σε σχέση με τα αποτελέσματα της δημοσκόπησης, ι) τις ελάχιστες βάσεις του δείγματος σε σχέση με τον αριθμό των ερωτωμένων, ια) τις παραμέτρους της στατιστικής στάθμισης του δείγματος, ιβ) την πλήρη διατύπωση των ερωτήσεων που δημοσιοποιούνται και ιγ) το συμπέρασμα, δηλαδή τη θέση του φορέα ή της επιχείρησης δημοσκόπησης επί των αποτελεσμάτων της.
4. Με το άρθρο 4 παρ. 2 του ιδίου νόμου προβλέπεται: «Κατά τη δημοσιοποίηση αποτελεσμάτων δημοσκοπήσεων από τα έντυπα μέσα ενημέρωσης αναφέρονται τα στοιχεία της παραγράφου 1. Τα ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης, κατά τη δημοσιοποίηση της δημοσκόπησης, πρέπει να αναφέρουν υποχρεωτικά τα στοιχεία α', β', ε', στ', θ' και ι' της παραγράφου 1. Ειδικώς, τα στοιχεία ιβ' και ιγ' της παραγράφου 1 αναφέρονται κατά τη δημοσιοποίηση αποτελεσμάτων από τα έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης, εφόσον είναι εφικτό. Σε αντίθετη περίπτωση, η διατύπωση της ερώτησης ή του συμπεράσματος του φορέα ή της επιχείρησης δημοσκόπησης επί των αποτελεσμάτων της που θα δημοσιοποιηθούν πρέπει να συμφωνείται με τον φορέα ή την επιχείρηση δημοσκόπησης».
5. Με το άρθρο 4 παρ. 4 του ιδίου νόμου ορίζεται: «Δημοσκοπήσεις οι οποίες δεν πληρούν τις προϋποθέσεις του άρθρου 2
δεν δημοσιοποιούνται».
6. Με το άρθρο 4 παρ. 5 του ιδίου νόμου ορίζεται: «Η δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων των δημοσκοπήσεων πρέπει να γίνεται κατά τρόπο αντικειμενικό. Απαγορεύεται η αποσπασματική αναφορά στα αποτελέσματα μιας δημοσκόπησης, ιδίως κατά τρόπο που να παραπλανά τον πολίτη σε σχέση με τα αποτελέσματά της. Τα αποτελέσματα της δημοσκόπησης πρέπει να διακρίνονται σαφώς από τυχόν εκτιμήσεις ή αναλύσεις του φορέα ή της επιχείρησης δημοσκόπησης ή του μέσου ενημέρωσης. Ο φορέας ή η επιχείρηση δημοσκόπησης ή το μέσο ενημέρωσης οφείλουν να περιγράφουν συνοπτικά τη μέθοδο που εφαρμόστηκε για την εκτίμηση των αποτελεσμάτων».
7. Με το άρθρο 4 παρ. 13 του ιδίου νόμου ορίζεται: «Η παράβαση των διατάξεων του παρόντος άρθρου επισύρει από το Ε.Σ.Ρ., εις βάρος των ηλεκτρονικών μέσων ενημέρωσης, τις κυρώσεις που προβλέπονται στη διάταξη του άρθρου 12 του ν. 2644/1998 (ΦΕΚ 223 Α'), όπως ισχύει».
8. Οι ραδιοφωνικοί φορείς υποχρεούνται να μεριμνούν για την ποιότητα του προγράμματος, καθώς και την προαγωγή του πολιτισμού με τη μετάδοση εκπομπών λόγου και τέχνης. Ειδικότερα, με το άρθρο 6 παρ. 2 του Ν. 2328/1995 ορίζεται: «Οι άδειες χορηγούνται για την εξυπηρέτηση του δημόσιου συμφέροντος και η χρήση τους συνιστά δημόσια λειτουργία. Οι σταθμοί στους οποίους χορηγούνται οι άδειες υποχρεούνται να μεριμνούν για την ποιότητα του προγράμματος, την αντικειμενική ενημέρωση, τη διασφάλιση της πολυφωνίας, καθώς και την προαγωγή του πολιτισμού με τη μετάδοση εκπομπών λόγου και τέχνης».
9. Η παραπάνω επιταγή (αποδίδοντας προφανώς γενική νομική αρχή) επαναλαμβάνεται και από τους ειδικότερους νομοθετικούς κανόνες που αφορούν τις εκπομπές και τα διαφημιστικά μηνύματα που μεταδίδονται από τους ραδιοφωνικούς φορείς. Συγκεκριμένα, το άρθρο 8 παρ. 1 του Ν. 2328/1995 ορίζει: «οι εκπομπές (περιλαμβανομένων και των διαφημίσεων) όλων των ραδιοφωνικών σταθμών διέπονται από τις αρχές και τους κανόνες εκπομπών και διαφημίσεων που ισχύουν για τις εκπομπές της Ελληνικής Ραδιοφωνίας Τηλεόρασης Α.Ε. στο πλαίσιο του άρθρου 15 παρ. 2 του Συντάγματος και της Οδηγίας 89/552/Ε.Ο.Κ. του Συμβουλίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων της 3ης.10.1989 που εφαρμόζεται αναλόγως και ως προς αυτούς. Η τήρηση των σχετικών υποχρεώσεων αποτελεί θεμελιώδη όρο της άδειας λειτουργίας του ραδιοφωνικού σταθμού».
10. Τέλος, το άρθρο 4 παρ. 1 περ. β' του Ν. 2863/2000 ορίζει: «Το ΕΣΡ ελέγχει την τήρηση των όρων και των προϋποθέσεων, καθώς και των εν γένει κανόνων και αρχών, που προβλέπονται στην εκάστοτε ισχύουσα ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία για τη νόμιμη, διαφανή και ποιοτική λειτουργία των δημόσιων και ιδιωτικών φορέων οι οποίοι δραστηριοποιούνται στον τομέα παροχής ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών υπηρεσιών», ενώ κατά την περ. ε' το ΕΣΡ «επιβάλλει τις διοικητικές κυρώσεις και μέτρα που προβλέπονται στα άρθρα 4 του Ν. 2328/1995 όπως ισχύει και (άρθρα) 12 και 15 παρ. 3 του Ν. 2644/1998». Όπως προκύπτει περαιτέρω από το άρθρο 4 παρ. 1 περ. α' του Ν. 2328/1995, η ως άνω αρμοδιότητα επιβολής διοικητικών κυρώσεων υφίσταται και για κάθε περίπτωση παραβίασης των κανόνων δικαίου που διέπουν τους ιδιωτικούς τηλεοπτικούς σταθμούς και γενικότερα τη λειτουργία της ραδιοτηλεόρασης.
Από τις ανωτέρω διατάξεις συνάγεται: (α) ότι με βάση τη συνδυασμένη ερμηνεία των άρθρων 15 παρ. 2 του Συντάγματος, 3 παρ. 4 του Ν. 4324/2015 και 4 παρ. 1 περ. β' του Ν. 2863/2000 το ΕΣΡ είναι αρμόδιο για επιβολή διοικητικών κυρώσεων σε βάρος τόσο της ιδιωτικής, όσο και της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης σε περίπτωση παράβασης των διατάξεων της κείμενης ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας, (β) ότι οι ραδιοφωνικοί και τηλεοπτικοί φορείς νοούνται σύμφωνα με το νόμο ως ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης, (γ) ότι προς το σκοπό της ορθής ενημέρωσης του κοινού οι ανωτέρω ραδιοφωνικοί και τηλεοπτικοί φορείς υποχρεούνται κατά τη δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων δημοσκοπήσεων να αναφέρουν τα ελάχιστα στοιχεία αυτών και (δ) ότι για τον ίδιο ως άνω λόγο απαγορεύεται η αποσπασματική αναφορά στα αποτελέσματα μιας δημοσκόπησης κατά τρόπο που είναι πρόσφορος να παραπλανήσει το κοινό.
ΙΙ. Πραγματικό μέρος
Από τα έγγραφα του φακέλου, στα οποία περιλαμβάνονται και οι ευρισκόμενοι στο αρχείο του ΕΣΡ ψηφιακοί δίσκοι με την επίμαχη ροή προγράμματος, και τους ισχυρισμούς της εγκαλουμένης (προβληθέντες εγγράφως), προκύπτουν τα εξής:
Την 30η Ιανουαρίου 2023 κατά την διάρκεια μετάδοσης εκπομπής της εγκαλουμένης με τίτλο «Όσο κρατά ένας καφές» (09:00-10:00) μεταδόθηκαν τα αποτελέσματα ορισμένης δημοσκόπησης. Συγκεκριμένα, οι παρουσιαστές της εκπομπής και ο προσκεκλημένος δημοσιογράφος Δημήτρης Τάκης αναφέρθηκαν στην επωνυμία της εταιρείας που διενήργησε τη δημοσκόπηση («δημοσκόπηση της Opinion»), στον εντολέα της δημοσκόπησης («Για την Νέα Δημοκρατία») και στην γεωγραφική κάλυψη αυτής («στα Τρίκαλα»).
Πρόκειται για αναφορές που καλύπτουν ορισμένα από τα υποχρεωτικά ελάχιστα στοιχεία δημοσιοποίησης των αποτελεσμάτων δημοσκοπήσεων όπως αναφέρονται στο άρθρο 4 παρ. 1 του Ν. 3603/2007, ήτοι τα στοιχεία (α), (β) και μερικώς το στοιχείο (ε) εφόσον η αναφορά καταλαμβάνει μόνο τη γεωγραφική κάλυψη της δημοσκόπησης και όχι το μέγεθος του δείγματος αυτής. Αντιθέτως, δεν υπήρξαν αναφορές στα λοιπά υποχρεωτικά ελάχιστα στοιχεία δημοσιοποίησης, ήτοι στα στοιχεία (ε, κατά το ήμισυ), (στ), (θ) και (ι) όπως αναφέρονται στο άρθρο 4 παρ. 1 του Ν. 3603/2007.
Η ελλιπής αναφορά στα υποχρεωτικά ελάχιστα στοιχεία δημοσιοποίησης των αποτελεσμάτων της επίμαχης δημοσκόπησης από την εγκαλουμένη είναι πρόσφορη να παραπλανήσει το κοινό δημιουργώντας εσφαλμένη εντύπωση αναφορικά με τις προτιμήσεις του εκλογικού σώματος και την εγκυρότητα των αποτελεσμάτων που μεταδόθηκαν.
ΙΙΙ. Υπαγωγή
Ενόψει των ανωτέρω, κρίνεται ομοφώνως ότι η εγκαλουμένη παραβίασε τις διατάξεις περί υποχρέωσης μετάδοσης των ελάχιστων στοιχείων δημοσιοποίησης των αποτελεσμάτων δημοσκοπήσεων. Επομένως, πρέπει να επιβληθεί στην εγκαλουμένη διοικητική κύρωση και δη εκείνη του προστίμου.
Με βάση δε τη βαρύτητα της παραβάσεως κρίνεται ότι το επιβλητέο πρόστιμο είναι εκείνο των τριών χιλιάδων (3.000) ευρώ.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ Η ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ
Δέχεται ότι η εγκαλουμένη παραβίασε τις διατάξεις του άρθρου 4 παρ. 1, 2α, 4 του Ν. 3603/2007 περί υποχρέωσης μετάδοσης των ελάχιστων στοιχείων δημοσιοποίησης των αποτελεσμάτων δημοσκοπήσεων, κατά τα αναφερόμενα στο σκεπτικό.
Επιβάλλει στην εταιρεία με την επωνυμία «FM STEREO ΤΡΙΚΑΛΑ ΡΑΔΙΟ ΖΥΓΟΣ ΕΠΕ», ιδιοκτήτρια του ραδιοφωνικού σταθμού με τον διακριτικό τίτλο «ΡΑΔΙΟ ΖΥΓΟΣ» Νομού Τρικάλων, για την ανωτέρω αναφερθείσα παραβίαση, τη διοικητική κύρωση του προστίμου των τριών χιλιάδων (3.000) ευρώ.
Κατά το άρθρο 4 παράγραφος 3 του Ν. 2328/1995, όπως έχει μετά την δια του άρθρου 23 - παράγραφος 5 εδαφ. β του Ν. 3166/2003 αντικατάστασή της, η παρούσα απόφαση κατά την προαναφερόμενη κύρωση, είναι εκτελεστή κατά:
1. Της εταιρείας FM STEREO ΤΡΙΚΑΛΑ ΡΑΔΙΟ ΖΥΓΟΣ ΕΠΕ, που εδρεύει στα Τρίκαλα, στην οδό Διονυσίου 5, με ΑΦΜ 095423356, Δ.Ο.Υ. Τρικάλων
2. Του Θεοφάνη Μπλιούκα - Σεριστατίδη του Κωνσταντίνου, κατοίκου Τρικάλων, στην οδό Νέα Ζωαγορά, με ΑΦΜ 035577140, Δ.Ο.Υ. Τρικάλων, ως νομίμου εκπροσώπου της εταιρείας.
Κρίθηκε και αποφασίστηκε την 12η Φεβρουαρίου 2024 και δημοσιεύτηκε την 23η Απριλίου 2024.
Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ Ε.Σ.Ρ. H ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΕΥΤΕΡΠΗ ΚΟΥΤΖΑΜΑΝΗ - ΔΡΙΛΙΑ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΑΡΑΖΙΔΟΥ
Πληροφορίες: www.esr.gr
Παρατηρήσεις: Απόφαση 32/2024 - ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ ΕΣΡ - 23η Απριλίου 2024
