ΕΣΡ: Διοικητική Κύρωση Προστίμου συνολικά 120.000€ στην ΜΑΚΕΛΕΙΟ ΕΠΕ.

Διαβάστε ακολούθως την Απόφαση 46/2023 της Ανεξάρτητης Αρχής:



Η Ολομέλεια του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου, συνήλθε στον συνήθη γι’ αυτό τόπο την 22.11.2022 και ώρα 11:00, προκειμένου να συζητήσει επί της κατωτέρω υποθέσεως. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, Ευτέρπη Κουτζαμάνη-Δρίλια, αντιπρόεδρο, και (με τηλεδιάσκεψη μέσω «epresence.gov.gr») τα μέλη: Καλλιόπη Διαμαντάκου, Βασίλειο Καραποστόλη, Νικόλαο Κιάο, Ευαγγελία Μήτρου, Γεώργιο Σαρειδάκη και Σωκράτη Τσιχλιά. Απόν το μέλος Γεώργιος Πλειός, ο οποίος είχε κληθεί νομίμως. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ.

Αντικείμενο της συζήτησης ήταν η ενδεχόμενη προβολή σε Πλατφόρμες Διαμοιρασμού Βίντεο, από την εταιρεία με την επωνυμία ΜΑΚΕΛΕΙΟ ΕΠΕ, οπτικοακουστικής εμπορικής ανακοίνωσης με περιεχόμενο που συνιστά: α) Ποιοτική υποβάθμιση προγράμματος, β) Προσβολή προσώπων και γ) Δυσμενή διάκριση στη βάση του γενετήσιου προσανατολισμού. Το ως άνω οπτικοακουστικό υλικό αναρτήθηκε και παρέμεινε ελευθέρως προσβάσιμο στο κοινό στους κάτωθι ειδικότερα ηλεκτρονικούς ιστοτόπους: https://rumble.com/user/makeleio και https://www.youtube.com/channel/UCBWnnGGIBucWfqa0i-HMwvw/featured

Για τον έλεγχο σχηματίστηκε φάκελος με αριθμό 193/29.7.2022, ο οποίος ανατέθηκε στον ειδικό επιστήμονα - νομικό Γεώργιο Αναγνωσταρά. Ο Ειδικός Επιστήμονας υπέβαλε στο ΕΣΡ την με αριθμό πρωτοκόλλου 783/ΕΣ/16.8.2022 νομική του εισήγηση.

Κατά τη συζήτηση της υπόθεσης, παρέστη για λογαριασμό της εγκαλουμένης η πληρεξούσια δικηγόρος της Αλεξία Πάντη. Ερωτηθείσα από τον Πρόεδρο, η Δικηγόρος απάντησε ότι γνωρίζει το περιεχόμενο του φακέλου, έλαβε δε τον λόγο και ανέπτυξε τους ισχυρισμούς της. Ζήτησε στη συνέχεια -και η Ολομέλεια δέχτηκε- να της παρασχεθεί προθεσμία για την κατάθεση έγγραφου υπομνήματος έως την 6.12.2022, ώρα 14:00, και η συζήτηση κηρύχθηκε περαιωμένη. Η εγκαλουμένη κατέθεσε στη Γραμματεία το με αριθμό πρωτοκόλλου 6874/6.12.2022 υπόμνημα.

Την 20.2.2023 και ώρα 11.00 η Ολομέλεια συνήλθε σε διάσκεψη επί της υποθέσεως, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, και (με τηλεδιάσκεψη μέσω της πλατφόρμας «epresence.gov.gr») τα μέλη: Καλλιόπη Διαμαντάκου, Νικόλαο Κιάο, Ευαγγελία Μήτρου, Γεώργιο Πλειό, Γεώργιο Σαρειδάκη και Σωκράτη Τσιχλιά. Απόντες η αντιπρόεδρος Ευτέρπη Κουτζαμάνη-Δρίλια και το μέλος Βασίλειος Καραποστόλης, οι οποίοι είχαν κληθεί νομίμως. Ο Πρόεδρος ενημέρωσε αναλυτικά για την υπόθεση τον απόντα κατά τη συζήτηση Γεώργιο Πλειό, αναγιγνώσκοντας την έγγραφη εισήγηση, το υποβληθέν υπόμνημα και το σύνολο των λοιπών εγγράφων του φακέλου. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ. Παρέστη επίσης και ο ανωτέρω εισηγητής, ο οποίος ανέπτυξε το ζήτημα προφορικώς και αποχώρησε. Η Ολομέλεια, αφού παρακολούθησε την επίμαχη ροή προγράμματος και μελέτησε το σύνολο των στοιχείων του φακέλου.

ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ ΚΑΙ ΑΠΟΦΑΣΙΣΕ ΩΣ ΕΞΗΣ:

Ι. Νομικό Μέρος

1.     Το ΕΣΡ είναι η αρμόδια κατά το Σύνταγμα Αρχή (άρθρο 15 παρ. 2) για την άσκηση του άμεσου ελέγχου του κράτους επί της ραδιοφωνίας και της τηλεοράσεως και την ενδεχόμενη επιβολή σε περίπτωση παραβάσεων των προβλεπόμενων διοικητικών κυρώσεων. Ο άμεσος αυτός κρατικός έλεγχος αποσκοπεί μεταξύ άλλων στην εξασφάλιση της ποιοτικής στάθμης των μεταδιδόμενων προγραμμάτων και στην προστασία της προσωπικότητας και της αξίας των αναφερόμενων προσώπων.

2.    Κατά το άρθρο 4 παρ. 1 του Ν. 2863/2000: «Το ΕΣΡ ασκεί τον προβλεπόμενο στο Σύνταγμα άμεσο έλεγχο στον τομέα της παροχής ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών υπηρεσιών κάθε είδους, με την έκδοση εκτελεστών ατομικών διοικητικών πράξεων...». Επίσης, κατά το άρθρο 33 παρ. 1 του Ν. 4779/2021: «Εκτός εάν ορίζεται διαφορετικά, όλες οι αρμοδιότητες του παρόντος, καθώς και η επίβλεψη της εφαρμογής των κανόνων του και η επιβολή κυρώσεων για τις παραβιάσεις τους, ανατίθενται στο Ε.Σ.Ρ., που είναι ανεξάρτητη αρχή και απολαμβάνει πλήρους λειτουργικής ανεξαρτησίας από την Κυβέρνηση και από οποιονδήποτε άλλον κρατικό και ιδιωτικό φορέα».

3.    Το άρθρο 2 παρ. 1 του Ν. 4779/2021 ορίζει τα εξής: «Για την εφαρμογή των διατάξεων του παρόντος νοούνται ως: α) «υπηρεσία οπτικοακουστικών μέσων»: αα) η υπηρεσία όπως ορίζεται στα άρθρα 56 και 57 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), κύριος σκοπός της οποίας ή ενός διαχωρίσιμου τμήματος αυτής με αυτοτελές περιεχόμενο και λειτουργία σε σχέση με την κύρια δραστηριότητα ή μία βασική λειτουργία της υπηρεσίας είναι η παροχή προγραμμάτων, υπό τη συντακτική ευθύνη του παρόχου υπηρεσιών μέσων επικοινωνίας προς το ευρύ κοινό, με σκοπό την ενημέρωση, την ψυχαγωγία ή την επιμόρφωση μέσω δικτύων ηλεκτρονικών επικοινωνιών κατά την έννοια της υποπερ. 9 της περ. Α) του άρθρου 110 του ν. 4727/2020 (Α' 184). Η υπηρεσία οπτικοακουστικών μέσων είναι είτε τηλεοπτική εκπομπή, σύμφωνα με την περ. θ) της παρούσας, είτε κατά παραγγελία υπηρεσία οπτικοακουστικών μέσων, σύμφωνα με την περ. ια) ή αβ) η οπτικοακουστική εμπορική ανακοίνωση σύμφωνα με την περ. ιβ)... γ) «πρόγραμμα»: σειρά διαδοχικώς κινούμενων εικόνων, με ή χωρίς ήχο, που συνιστά, ανεξαρτήτως της διάρκειάς τους, αυτοτελές στοιχείο, στο πλαίσιο προγραμματισμού ή καταλόγου ο οποίος καταρτίζεται από τον πάροχο υπηρεσιών μέσων επικοινωνίας και περιλαμβάνει, ιδίως, ταινίες μεγάλου μήκους, βιντεοκλίπ, αθλητικά γεγονότα, κωμικές σειρές, ντοκιμαντέρ, παιδικά προγράμματα και έργα δραματουργίας... ζ) «πάροχος υπηρεσιών μέσων επικοινωνίας»: το φυσικό ή νομικό πρόσωπο που έχει τη συντακτική ευθύνη για την επιλογή του οπτικοακουστικού περιεχομένου της οικείας υπηρεσίας και καθορίζει τον τρόπο με τον οποίο αυτό οργανώνεται... θ) «τηλεοπτική εκπομπή»: γραμμική υπηρεσία οπτικοακουστικών μέσων που παρέχεται από τον οικείο πάροχο για την ταυτόχρονη παρακολούθηση από το κοινό προγραμμάτων βάσει χρονολογικά προγραμματισμένων μεταδόσεων. ι) «τηλεοπτικός οργανισμός»: πάροχος υπηρεσιών μέσων επικοινωνίας που προσφέρει τηλεοπτικές εκπομπές. ια) «κατά παραγγελία υπηρεσία οπτικοακουστικών μέσων»: η μη γραμμική υπηρεσία οπτικοακουστικών μέσων που παρέχεται από τον οικείο πάροχο για την παρακολούθηση προγραμμάτων σε χρονική στιγμή που επιλέγει ο χρήστης με αίτημά του, από κατάλογο προγραμμάτων του παρόχου».

4.    Εξάλλου, στα Σημεία 3 έως 6 του Προοιμίου της Οδηγίας (EE) 2018/1808 (που ενσωματώθηκε στην εθνική έννομο τάξη με τον Ν. 4779/2021) ορίζονται τα εξής: «(3). Η οδηγία 2010/13/ΕΕ θα πρέπει να εξακολουθήσει να ισχύει μόνο για τις υπηρεσίες που έχουν ως κύριο σκοπό την παροχή προγραμμάτων ενημερωτικού, ψυχαγωγικού ή εκπαιδευτικού χαρακτήρα. Η απαίτηση ως προς τον κύριο αυτόν σκοπό θα πρέπει επίσης να θεωρηθεί ότι ικανοποιείται εάν η υπηρεσία έχει οπτικοακουστικό περιεχόμενο και μορφή που μπορούν να διαχωριστούν από την κύρια δραστηριότητα του παρόχου υπηρεσιών, όπως τα αυτοτελή τμήματα ηλεκτρονικών εφημερίδων που περιέχουν οπτικοακουστικά προγράμματα ή βίντεο παραγόμενα από χρήστες, όταν τα τμήματα αυτά μπορούν να θεωρηθούν διαχωρίσιμα από την κύρια δραστηριότητά τους. Μια υπηρεσία θα πρέπει να θεωρείται ότι είναι ακριβώς αναπόσπαστο συμπλήρωμα της κύριας δραστηριότητας, λόγω των στοιχείων που συνδέουν την προσφορά οπτικοακουστικής υπηρεσίας με την κύρια δραστηριότητα όπως η παροχή ειδήσεων σε γραπτή μορφή. Υπό την έννοια αυτή, οι τηλεοπτικοί σταθμοί ή κάθε άλλη οπτικοακουστική υπηρεσία υπό τη συντακτική ευθύνη παρόχου υπηρεσιών μπορούν να συνιστούν αφ' εαυτών υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων, ακόμη και εάν παρέχονται σε πλατφόρμα διαμοιρασμού βίντεο, χαρακτηριστικό της οποίας είναι η απουσία συντακτικής ευθύνης. Στις περιπτώσεις αυτές, εναπόκειται στους παρόχους που φέρουν τη συντακτική ευθύνη να συμμορφώνονται με την οδηγία 2010/13/ΕΕ. (4) Οι υπηρεσίες πλατφόρμας διαμοιρασμού βίντεο παρέχουν οπτικοακουστικό περιεχόμενο στο οποίο το ευρύ κοινό και ειδικότερα οι νέοι έχουν ολοένα και μεγαλύτερη πρόσβαση. Αυτό ισχύει επίσης όσον αφορά τις υπηρεσίες μέσων κοινωνικής δικτύωσης, τα οποία έχουν καταστεί σημαντικό μέσο ανταλλαγής πληροφοριών, ψυχαγωγίας και εκπαίδευσης, μεταξύ άλλων μέσω παροχής πρόσβασης σε προγράμματα και βίντεο παραγόμενα από χρήστες. Αυτές οι υπηρεσίες μέσων κοινωνικής δικτύωσης πρέπει να συμπεριληφθούν, στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 2010/13/ΕΕ καθώς ανταγωνίζονται για το ίδιο κοινό και έσοδα με τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων. Επιπλέον, έχουν και αυτές σημαντικό αντίκτυπο καθώς διευκολύνουν τη δυνατότητα των χρηστών να διαμορφώσουν και να επηρεάσουν τις απόψεις άλλων χρηστών. Ως εκ τούτου, προκειμένου να προστατευθούν οι ανήλικοι από επιβλαβές περιεχόμενο και όλοι οι πολίτες από την υποκίνηση μίσους, βίας και τρομοκρατίας, οι υπηρεσίες αυτές θα πρέπει να καλύπτονται από την οδηγία 2010/13/ΕΕ, εφόσον και στον βαθμό που ανταποκρίνονται στον ορισμό υπηρεσίας πλατφόρμας διαμοιρασμού βίντεο. (5) Αν και στόχος της οδηγίας 2010/13/ΕΕ δεν είναι η ρύθμιση των ίδιων των υπηρεσιών μέσων κοινωνικής δικτύωσης, μια υπηρεσία μέσου κοινωνικής δικτύωσης θα πρέπει να καλύπτεται, εάν η παροχή προγραμμάτων και βίντεο παραγόμενων από χρήστες συνιστά ουσιαστική λειτουργική δυνατότητα της υπηρεσίας αυτής. Η παροχή προγραμμάτων και βίντεο που παράγονται από χρήστες θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι συνιστά ουσιαστική λειτουργική δυνατότητα της υπηρεσίας μέσου κοινωνικής δικτύωσης, εάν το οπτικοακουστικό περιεχόμενο δεν είναι απλώς παράγωγο των δραστηριοτήτων της εν λόγω υπηρεσίας κοινωνικής δικτύωσης ή δεν συνιστά μικρό μέρος αυτών. Προκειμένου να διασφαλισθεί η σαφήνεια, η αποτελεσματικότητα και η συνέπεια της εφαρμογής, η Επιτροπή θα πρέπει, όπου είναι αναγκαίο, αφού συμβουλευθεί την επιτροπή επαφών, να εκδώσει κατευθυντήριες γραμμές για την πρακτική εφαρμογή του κριτηρίου της ουσιαστικής λειτουργικής δυνατότητας, το οποίο περιλαμβάνεται στον ορισμό της «υπηρεσίας πλατφόρμας διαμοιρασμού βίντεο». Οι εν λόγω κατευθυντήριες γραμμές θα πρέπει να συνταχθούν λαμβανομένων δεόντως υπόψη των στόχων του γενικού δημόσιου συμφέροντος που πρέπει να επιτευχθούν με τα μέτρα που θα λάβουν οι πάροχοι πλατφόρμας διαμοιρασμού βίντεο και του δικαιώματος στην ελευθερία της έκφρασης. (6) Σε περιπτώσεις στις οποίες διαχωρίσιμο τμήμα υπηρεσίας συνιστά υπηρεσία πλατφόρμας διαμοιρασμού βίντεο για τους σκοπούς της οδηγίας 2010/13/ΕΕ, μόνο το εν λόγω τμήμα θα πρέπει να καλύπτεται από την εν λόγω οδηγία και μόνον όσον αφορά προγράμματα και βίντεο παραγόμενα από χρήστες...».

5.    Οι έννοιες της «υπηρεσίας οπτικοακουστικών μέσων» και του «προγράμματος» εξειδικεύτηκαν από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην Υπόθεση C- 347/14 New Media Online GmbH κατά Bundeskommunikationssenat, ECLI:EU:C:2015:709, η δοθείσα δε ερμηνεία είναι νομικώς δεσμευτική για κάθε εθνική αρχή κράτους μέλους που καλείται να αποφανθεί επί ομοίου ζητήματος - https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=LEGISSUM%3Al14552. Η απόφαση αυτή εντάσσει στις έννοιες της «υπηρεσίας οπτικοακουστικών μέσων» και του «προγράμματος» κάθε οπτικοακουστικό υλικό, που παρέχεται στο κοινό μέσω ελεύθερα προσβάσιμων ηλεκτρονικών ιστοτόπων και το οποίο μπορεί να έχει επιπτώσεις σε αυτούς που το παρακολουθούν ανάλογες με εκείνες που προκαλούνται από τη μετάδοση αντίστοιχου υλικού από τους κλασικούς παρόχους περιεχομένου. Σύμφωνα με την απόφαση, η υπαγωγή αυτού του υλικού στην έννοια της υπηρεσίας οπτικοακουστικών μέσων και σε εκείνη του προγράμματος αποβλέπει αφενός να συμβάλει στην ομοιόμορφη προστασία του κοινού και αφετέρου να εξασφαλίσει την εφαρμογή των ίδιων νομικών κανόνων στους φορείς που απευθύνονται στους ίδιους κατά τεκμήριο αποδέκτες, αποφεύγοντας με αυτόν τον τρόπο στρεβλώσεις, που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε πρακτικές που ανταγωνίζονται με αθέμιτο τρόπο την παραδοσιακή τηλεόραση και που αποσκοπούν στην καταστρατήγηση υφιστάμενων νομικών υποχρεώσεων. Δεν εντάσσεται αυτό το υλικό στην έννοια της οπτικοακουστικής υπηρεσίας, αποκλειστικά και μόνο στην περίπτωση που έχει σαφώς συμπτωματικό και παρεπόμενο χαρακτήρα σε σχέση με την κύρια υπηρεσία που παρέχεται από ηλεκτρονικό ιστότοπο, ο οποίος έχει ως βασικό του αντικείμενο την παροχή υπηρεσιών μη προσομοιαζουσών με τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων. Η εξέταση αυτή θα πρέπει να γίνεται με ουσιαστικό τρόπο και να λαμβάνει υπόψη προεχόντως αν η οικεία υπηρεσία έχει ως τέτοια, και ανεξαρτήτως του πλαισίου στο οποίο παρέχεται, κύριο σκοπό την παροχή προγραμμάτων προς ενημέρωση, ψυχαγωγία και επιμόρφωση του ευρέως κοινού. Ακόμα και ολιγόλεπτο οπτικοακουστικό περιεχόμενο προσφερόμενο μέσω ενός ηλεκτρονικού ιστοτόπου μπορεί να εμπίπτει στην έννοια της οπτικοακουστικής υπηρεσίας, όταν προκύπτει η ύπαρξη ενός τέτοιου αυτοτελούς ενημερωτικού ή/και ψυχαγωγικού και επιμορφωτικού σκοπού.

6.    Περαιτέρω, οι εκπομπές όλων των τηλεοπτικών σταθμών υπάγονται στις αρχές και τους κανόνες που ισχύουν για τις εκπομπές της Ε.Ρ.Τ. ΑΕ (άρθρο 3 παρ. 1 περ. α Ν. 2328/1995). Εξάλλου, το άρθρο 3 του Ν. 4173/2013 ορίζει τα εξής: «1. Οι ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές της Ε.Ρ.Τ. Α.Ε., καθώς και το περιεχόμενο των διαδικτυακών ιστοτόπων της, εμπνέονται από τα ιδανικά της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της αξίας του ανθρώπου, της προστασίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου ως ατόμου και ως μέλους του κοινωνικού συνόλου, της εθνικής ανεξαρτησίας, της ειρήνης και της συνεργασίας των λαών. 2. Οι ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές της Ε.Ρ.Τ. Α.Ε., καθώς και το περιεχόμενο των διαδικτυακών ιστοτόπων της, διέπονται από το σεβασμό στην ιδιωτικότητα του ατόμου και την αρχή του τεκμηρίου της αθωότητας των πολιτών... 3. Οι ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές της Ε.Ρ.Τ. Α.Ε., καθώς και το περιεχόμενο των διαδικτυακών ιστοτόπων της, διέπονται από τις αρχές της αντικειμενικότητας και πληρότητας της ενημέρωσης, της πολυφωνίας, της ελεύθερης διακίνησης των ιδεών, του σεβασμού της προσωπικότητας, της προστασίας της νεότητας και της παιδικής ηλικίας, της διαφύλαξης της ποιότητας της ελληνικής γλώσσας, της ανάδειξης του ελληνικού πολιτισμού και της γέφυρας με τους πολιτισμούς άλλων λαών 4. Η λειτουργία της Ε.Ρ.Τ. Α.Ε. διέπεται από την κείμενη ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία και το παρεχόμενο από αυτήν περιεχόμενο περιλαμβάνει ιδίως προγράμματα ενημέρωσης, πολιτισμού, επιμόρφωσης, ψυχαγωγίας και αθλητισμού...». Η ενιαία αυτή νομική αντιμετώπιση των «ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών εκπομπών»» και του «περιεχομένου των διαδικτυακών ιστοτόπων», ως προς τη φύση και την έκταση των επιβαλλόμενων υποχρεώσεων που εισάγεται με τις ως άνω ρυθμίσεις, σημαίνει και γενικότερη αυτών νομική εξομοίωση ως προς το σύνολο των υποχρεώσεων και των ευθυνών, επομένως και την υπαγωγή του οπτικοακουστικού περιεχομένου που προβάλλεται από τους διαδικτυακούς ιστοτόπους στην ελεγκτική αρμοδιότητα του Ε.Σ.Ρ., όπως ακριβώς και του αντίστοιχου οπτικοακουστικού περιεχομένου που προβάλλεται από τους παραδοσιακούς τηλεοπτικούς φορείς. Η νομική αυτή εξομοίωση συνάδει απολύτως προς την εκτεθείσα στην αμέσως προηγούμενη (υπό 5) σκέψη εξομοίωση με την «τηλεοπτική εκπομπή» κάθε είδους μετάδοσης οπτικοακουστικού περιεχομένου με αντίστοιχα προς αυτήν χαρακτηριστικά.

7.    Οι τηλεοπτικοί φορείς (και κατά τα ήδη αναλυθέντα και όσοι φορείς μεταδίδουν οπτικοακουστικό περιεχόμενο με χαρακτηριστικά αντίστοιχα με εκείνα της τηλεοπτικής εκπομπής) υποχρεούνται να μεριμνούν για την ποιότητα του προγράμματος, καθώς και την προαγωγή του πολιτισμού με τη μετάδοση εκπομπών λόγου και τέχνης. Ειδικότερα, το άρθρο 1 παρ. 1 του Ν 2328/1995 ορίζει τα εξής: «Οι άδειες χορηγούνται για την εξυπηρέτηση του δημόσιου συμφέροντος και η χρήση τους συνιστά δημόσια λειτουργία. Οι σταθμοί στους οποίους χορηγούνται οι άδειες υποχρεούνται να μεριμνούν για την ποιότητα του προγράμματος, την αντικειμενική ενημέρωση, τη διασφάλιση της πολυφωνίας, καθώς και την προαγωγή του πολιτισμού με τη μετάδοση εκπομπών λόγου και τέχνης». Ομοίως, το άρθρο 1 παρ. 2 του Ν. 4339/2015 ορίζει τα εξής: «Η παροχή υπηρεσιών επίγειας ψηφιακής τηλεοπτικής ευρυεκπομπής αποτελεί υπηρεσία γενικού οικονομικού συμφέροντος.,.που συνίσταται στην παροχή στο κοινό τηλεοπτικών υπηρεσιών.,.που διασφαλίζουν.,.την παροχή στο κοινό υψηλού επιπέδου τηλεοπτικών υπηρεσιών».

8.    Περαιτέρω, ο σεβασμός και η προστασία της αξίας του ανθρώπου αποτελούν πρωταρχική κρατική υποχρέωση (άρθρο 2 παρ. 1 Συντάγματος). Ο άμεσος κρατικός έλεγχος επί της τηλεόρασης (και κατά τα ήδη αναλυθέντα και επί κάθε οπτικοακουστικής μετάδοσης με αντίστοιχα προς την τηλεοπτική εκπομπή χαρακτηριστικά) έχει ως στόχο της πρωτίστως τον σεβασμό της αξίας του ανθρώπου (άρθρο 15 παρ. 2 Συντάγματος). Ως θεμελιώδης κανόνας της συνταγματικής εννόμου τάξεως, η προστασία αυτή έχει απόλυτο και επιτακτικό χαρακτήρα μη δεκτική οποιασδήποτε εξαίρεσης (όλως ενδεικτικώς, ΣτΕ 4157/2015 και ΣτΕ 4992/2014). Η υποχρέωση αυτή επαναλαμβάνεται και από την κοινή ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία όσον αφορά τις οπτικοακουστικές εμπορικές ανακοινώσεις. Ειδικότερα, το άρθρο 14 παρ. 2 περ. α του Ν. 4779/2021 ορίζει τα εξής: «Οι οπτικοακουστικές εμπορικές ανακοινώσεις απαγορεύεται: α) να θίγουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια...».

9.    Συναφώς και σε συνέπεια προς τα ανωτέρω, απαγορεύεται η προβολή μειωτικών μηνυμάτων και χαρακτηρισμών κατά πληθυσμιακών ομάδων καθώς και η παρουσίαση προσώπων με τρόπο που μπορεί να ενθαρρύνει τον εξευτελισμό και τις δυσμενείς διακρίσεις σε βάρος τους στη βάση του γενετήσιου προσανατολισμού τους. Συγκεκριμένα, το άρθρο 8 του Ν. 4779/2021 ορίζει τα εξής: «Οι υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων δεν πρέπει να εμπεριέχουν υποκίνηση σε βία ή μίσος εναντίον ομάδας ανθρώπων ή μέλους ομάδας που προσδιορίζεται με βάση τα χαρακτηριστικά της φυλής, το χρώμα, την εθνική ή εθνοτική καταγωγή, τις γενεαλογικές καταβολές, τη θρησκεία, την αναπηρία, τον γενετήσιο προσανατολισμό, την ταυτότητα ή τα χαρακτηριστικά φύλου». Ομοίως, το άρθρο 14 παρ. 2 περ. β του Ν. 4779/2021 ορίζει τα εξής: «Οι οπτικοακουστικές εμπορικές ανακοινώσεις απαγορεύεται: ..β) να εισάγουν ή να προάγουν διακρίσεις, ιδίως βάσει φύλου, φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, εθνικότητας, θρησκείας ή πεποιθήσεων, αναπηρίας, παθήσεως, ηλικίας ή σεξουαλικού προσανατολισμού».

10.    Τέλος, κατά τα στοιχεία β και ε της παραγράφου 1 του άρθρου 4 του Ν. 2863/2000, το Ε.Σ.Ρ ελέγχει την τήρηση των όρων που προβλέπονται στην εκάστοτε ισχύουσα ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία και επιβάλλει, σε περίπτωση παραβάσεων, τις από το άρθρο 4 του Ν. 2328/1995 προβλεπόμενες κυρώσεις.

11.    Από τον συνδυασμό των παραπάνω προκύπτει ότι οι κανόνες της ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας εφαρμόζονται και για κάθε οπτικοακουστικό υλικό (με τη μορφή προγράμματος ή/και οπτικοακουστικής εμπορικής ανακοίνωσης), που παρέχεται στο κοινό μέσω ελεύθερα προσβάσιμων ηλεκτρονικών ιστοτόπων και το οποίο μπορεί να έχει επιπτώσεις σε αυτούς που το παρακολουθούν ανάλογες με εκείνες που προκαλούνται από τη μετάδοση αντίστοιχου υλικού από τους παραδοσιακούς παρόχους περιεχομένου. Δεν επιτρέπεται επομένως η μετάδοση από ηλεκτρονικούς ιστοτόπους οπτικοακουστικού υλικού υποβαθμισμένης, υπό την ανωτέρω έννοια, ποιοτικής στάθμης. Είναι περαιτέρω ανεπίτρεπτη η προβολή (και) από τους ιστοτόπους αυτούς οπτικοακουστικού περιεχομένου που προσβάλλει την ανθρώπινη αξία και προσωπικότητα. Απαγορεύεται ομοίως η προβολή οπτικοακουστικού περιεχομένου που περιέχει μειωτικούς και απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς κατά πληθυσμιακών ομάδων στη βάση του γενετήσιου προσανατολισμού προσώπων. Οι ως άνω απαγορεύσεις καταλαμβάνουν και όσους χρησιμοποιούν ηλεκτρονικές Πλατφόρμες Διαμοιρασμού Βίντεο, μέσω των οποίων προβάλλουν και αναρτούν κατ’ επάγγελμα οπτικοακουστικό περιεχόμενο με τρόπο που προσομοιάζει με εκείνον της συμβατικής τηλεοπτικής μεταδόσεως.

ΙΙ. Πραγματικό μέρος

Από τα έγγραφα του φακέλου, από την παρακολούθηση της επίμαχης ροής προγράμματος και από τους ισχυρισμούς της εγκαλούμενης (προβληθέντες προφορικώς και εγγράφως), προέκυψαν τα εξής.

Την 21.2.2021 και την 22.2.2021, αναρτήθηκε στους ιστοτόπους:
https://www.youtube.com/channel/UCBWnnGGIBucWfqa0i-HMwvw/featured και https://rumble.com/user/makeleio οπτικοακουστική εμπορική ανακοίνωση της εφημερίδας Μακελειό (της 22.2.2021). Η ως άνω οπτικοακουστική εμπορική ανακοίνωση παρέμεινε στη συνέχεια αναρτημένη στους ως άνω ηλεκτρονικούς ιστοτόπους, επιτρέποντας ελεύθερη πρόσβαση σε αυτήν στο κοινό και συγκεντρώνοντας χιλιάδες θεάσεις (και συγκεκριμένα περί τις 74.000 θεάσεις στον ηλεκτρονικό ιστότοπο https://www.youtube.com/channel/UCBWnnGGIBucWfqa0i- HMwvw/featured).

Το περιεχόμενο της οπτικοακουστικής αυτής εμπορικής ανακοίνωσης είχε ειδικότερα ως εξής:

«Διαβάστε στο πατριωτικό Μακελειό της Δευτέρας, της εφημερίδας που η αλήθεια γράφεται με αίμα. Τα φοβερά ντοκουμέντα που ρίχνουν τους ανώμαλους. Κατάπιναν το σπέρμα του Λιγνάδη ο Κούλης και οι δύο ομόφυλες Μενδώνη και Παναγιωταρέα. Οι μαινάδες του υπουργείου πολιτισμού που υπέθαλπαν και τη διαστροφή και την ακολασία. Από το κόμμα του κωλομπαρά εραστή του Ευταξία στους επιβήτορες του Αβέρωφ και τις δολοφονικές [ακατάληπτο] πόρνες του Μαξίμου που βιάζουν παιδάκια. Εγκληματικό κύκλωμα στο βόθρο της κοινωνίας. Αυτοί οι τρεις έκρυβαν τον Λιγνάδη, Κούρκουλα, Βενιζέλος και Λοβέρδος, για να προλάβει να πετάξει στις τουαλέτες τους σκληρά πορνογραφικά βίντεο με πολιτικούς που ασελγούν σε ανήλικους. Είναι σπείρα όλοι τους. Συνταρακτική αποκάλυψη. Παραιτήσου βρωμιάρη. Ο Μηταράκης έσπρωχνε ανήλικα προσφυγόπουλα για να τα πηδάει ο Λιγνάδης... Σοκ. Η ξαδέρφη του Πρωθυπουργού, η αμαρτωλή ΜΚΟ και το ίδρυμα του Σόρος. Ιδού η σχέση της φαμίλιας Μητσοτάκη με τη διεθνή παιδοφιλία».

Η προβολή του επίμαχου υλικού συνοδευόταν από φωτογραφίες μιας σειράς προσώπων, κυρίως από τον πολιτικό αλλά και από τον καλλιτεχνικό χώρο. Κάποια από τα πρόσωπα αυτά αναφέρονταν και ονομαστικά, ενώ πολλών άλλων προβαλλόταν μόνο η εικόνα.

Με βάση τα παραπάνω, η προβληθεία οπτικοακουστική εμπορική ανακοίνωση είχε προδήλως υποβαθμισμένη ποιοτική στάθμη λόγω του βωμολοχικού της περιεχομένου και των απρόκλητων προσβλητικών αναφορών της στα εμφανιζόμενα και αναφερόμενα πρόσωπα.

Με το ίδιο ως άνω περιεχόμενο προσέβαλε επίσης κατάφωρα την τιμή και την προσωπικότητα των ως άνω εμφανιζόμενων και αναφερόμενων προσώπων και μάλιστα κατά τρόπο που θα ήταν εκ των πραγμάτων αδύνατον η προσβολή αυτή να αποκατασταθεί με την υποβολή αίτησης επανόρθωσης από τους θίγόμενους. Τα πρόσωπα αυτά χαρακτηρίστηκαν ως «ανώμαλοι», «μαινάδες», «πόρνες», «κωλομπαράδες εραστές». Τους αποδόθηκε άμεσα και έμμεσα σχέση με κύκλωμα παιδοφιλίας και βιασμού ανηλίκων. Εμφανίστηκαν να «καταπίνουν το σπέρμα» προσώπου κατηγορούμενου (και πλέον καταδικασθέντος) για βιασμούς και να κρύβουν το πρόσωπο αυτό, προκειμένου να έχει τον χρόνο «να πετάξει στις τουαλέτες τους σκληρά πορνογραφικά βίντεο με πολιτικούς που ασελγούν σε ανήλικους».

Περαιτέρω, έγιναν στην επίμαχη οπτικοακουστική εμπορική ανακοίνωση αναφορές σε πληθυσμιακές ομάδες και σε συγκεκριμένα φερόμενα μέλη τους με τρόπο που θα μπορούσε να υποκινήσει το μίσος και να εισαγάγει δυσμενείς διακρίσεις εναντίον τους βάσει του σεξουαλικού τους προσανατολισμού. Ειδικότερα, τα πρόσωπα αυτά χαρακτηρίστηκαν ως «ομόφυλες μαινάδες» που «καταπίνουν το σπέρμα» προσώπου κατηγορούμενου (και πλέον καταδικασθέντος) για βιασμούς.

III.    Προβαλλόμενοι ισχυρισμοί

Ισχυρίζεται η εγκαλουμένη ότι το ΕΣΡ στερείται αρμοδιότητας για τον έλεγχο του επίμαχου οπτικοακουστικού υλικού, επειδή είχε συμπτωματικό και παρεπόμενο χαρακτήρα ως προς την κύρια υπηρεσία που παρέχεται από τους ηλεκτρονικούς ιστοτόπους χωρίς να υπάρχει στους τελευταίους οργανωμένος κατάλογος προγραμμάτων στα οποία θα μπορούσε να περιηγηθεί ο χρήστης με αλφαβητική και χρονολογική σειρά. Δεν ανταγωνίζονταν επομένως οι επίμαχες μεταδόσεις τα προγράμματα που προβάλλονται από τα συμβατικά τηλεοπτικά μέσα.

Ο παραπάνω ισχυρισμός είναι προδήλως αβάσιμος και απορριπτέος. Ειδικότερα:

Ι. Όσον αφορά την ανάρτηση και μετάδοση στον ηλεκτρονικό ιστότοπο https://rumble.com/user/makeleio: Στον ιστότοπο αυτόν βρίσκονται αναρτημένες με αντίστροφη χρονολογική σειρά: α) όλες οι μεταδόσεις της εκπομπής Ραδιομακελάρηδες και β) όλες οι οπτικοακουστικές εμπορικές ανακοινώσεις της εφημερίδας Μακελειό. Υπάρχουν περί τους 2.100 εγγεγραμμένοι χρήστες, ενώ κάθε αρχείο συγκεντρώνει αρκετές χιλιάδες (μέχρι και εκατοντάδες χιλιάδες) θεάσεις.

Επίσης, κατά το άνοιγμα κάθε αρχείου προηγείται η προβολή εμπορικών ανακοινώσεων περί προϊόντων. Αντίστοιχες εμπορικές ανακοινώσεις εμφανίζονται και εκτός του πλαισίου της κύριας οθόνης μετάδοσης του προγράμματος.

ΙΙ. Όσον αφορά την ανάρτηση και μετάδοση στον ηλεκτρονικό ιστότοπο https://www.youtube.com/channel/UCBWnnGGIBucWfqa0i-HMwvw/featured: Στον ιστότοπο αυτόν βρίσκονται αναρτημένες με χρονολογική σειρά: α) σαράντα μία μεταδόσεις της εκπομπής Διαδικτυακό Μακελειό 7 και β) τριάντα τρεις οπτικοακουστικές εμπορικές ανακοινώσεις της εφημερίδας Μακελειό. Υπάρχουν περί τους 38.700 εγγεγραμμένοι χρήστες, ενώ κάθε αρχείο συγκεντρώνει αρκετές χιλιάδες (μέχρι και εκατοντάδες χιλιάδες) θεάσεις.

Δεν καταλείπεται επομένως καμία αμφιβολία ότι η εγκαλουμένη ενεργεί ως πάροχος περιεχομένου όσον αφορά το οπτικοακουστικό υλικό που αναρτά στους ως άνω ιστοτόπους, κατά τα ειδικότερα αναφερόμενα στο νομικό μέρος της παρούσας.
Υποστηρίζει επίσης η εγκαλουμένη ότι η ανάρτηση της επίμαχης οπτικοακουστικής εμπορικής ανακοίνωσης έγινε από κάποιον τρίτο χρήστη και όχι από την ίδια. Ο ισχυρισμός αυτός είναι αβάσιμος και απορριπτέος. Ειδικότερα:

Ι. Όσον αφορά την ανάρτηση και μετάδοση στον ηλεκτρονικό ιστότοπο https://rumble.com/user/makeleio: Η επίμαχη ανάρτηση στον ιστότοπο έχει γίνει από τον φορέα makeleio. Στην κορυφή του ιστοτόπου προβάλλεται επίσης το λογότυπο της εγκαλουμένης, όπως ακριβώς εμφανίζεται στον ιστότοπο www.makeleio.gr. Περαιτέρω, ρητή παραπομπή στον ιστότοπο https://rumble.com/user/makeleio γίνεται για την παρακολούθηση από το κοινό των εκπομπών με τον τίτλο Ραδιομακελάρηδες που μεταδίδονται μέσω και του ηλεκτρονικού ιστοτόπου www.makeleio.gr. Σημειώνεται ότι σύμφωνα με τα στοιχεία που προσκόμισε η ίδια η εγκαλουμένη, η τελευταία αποτελούσε τον φορέα του ονόματος χώρου www.makeleio. gr έως τις 10.3.2022. Κατά τον κρίσιμο επομένως χρόνο ανάρτησης της επίμαχης ακουστικής ανακοίνωσης στο https://rumble.com/user/makeleio (21.2.2021 από τα στοιχεία του ίδιου αυτού ιστοτόπου), η εγκαλουμένη ήταν ο φορέας του ονόματος χώρου www.makeleio.gr.

Όσον αφορά την ανάρτηση και μετάδοση στον ηλεκτρονικό ιστότοπο https://www.youtube.com/channel/UCBWnnGGIBucWfqa0i-HMwvw/featured: Στον ιστότοπο αναφέρονται κατά λέξιν τα εξής: «Makeleio TV | Διαδικτυακό κανάλι της ιστοσελίδας makeleio.gr. To site των μεγάλων αποκαλύψεων». Στην κορυφή του ιστοτόπου προβάλλεται επίσης το λογότυπο της εγκαλουμένης, όπως ακριβώς εμφανίζεται στον ιστότοπο www.makeleio.gr. Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με τα στοιχεία που προσκόμισε η ίδια η εγκαλουμένη, η τελευταία αποτελούσε τον φορέα του ονόματος χώρου www.makeleio.gr έως τις 10.3.2022. Κατά τον κρίσιμο επομένως χρόνο ανάρτησης της επίμαχης ακουστικής ανακοίνωσης στο

onI (22.2.2021 από τα στοιχεία του ίδιου αυτού ιστοτόπου), η εγκαλουμένη ήταν ο φορέας του ονόματος χώρου www.makeleio.gr.

Δεν υπάρχει επομένως καμία αμφιβολία ότι η ανάρτηση της υπό κρίση οπτικοακουστικής εμπορικής ανακοίνωσης στους ανωτέρω ιστοτόπους έγινε από την εγκαλουμένη, η οποία βεβαίως είναι και η παραγωγός του επίμαχου περιεχομένου.

Ισχυρίζεται τέλος η εγκαλουμένη ότι η κλήση της σε ακρόαση ήταν πλημμελής, επειδή απουσίαζε η αναφορά στις συγκεκριμένες ημερομηνίες ανάρτησης της επίμαχης οπτικοακουστικής εμπορικής ανακοίνωσης. Στην κλήση όμως της εγκαλουμένης αναφερόταν ρητώς η ημερομηνία στην οποία αφορούσε η επίμαχη οπτικοακουστική εμπορική ανακοίνωση, καθώς και το ακριβές αντικείμενου του ελέγχου. Δεν χρειαζόταν ειδικότερη περιγραφή του θέματος, καθώς το περιεχόμενο και η ημερομηνία ανάρτησης της ως άνω οπτικοακουστικής εμπορικής ανακοίνωσης ήταν προφανώς πλήρως γνωστή στην εγκαλουμένη (πρβλ. ΣτΕ 1217/2014 και ΣτΕ 2899/2014). Οι παραβάσεις άλλωστε που καταλογίζονται στην εγκαλουμένη προκύπτουν όχι μόνο από την αρχική ανάρτηση της επίμαχης οπτικοακουστικής εμπορικής ανακοίνωσης, αλλά και από την τήρηση στη συνέχεια σχετικού ηλεκτρονικού οπτικοακουστικού αρχείου ελευθέρως προσβάσιμου στο κοινό. Υπενθυμίζεται τέλος ότι κατά την ακρόαση της υποθέσεως η εκπρόσωπος της εγκαλουμένης ρωτήθηκε και επιβεβαίωσε ότι είχε πλήρη γνώση των στοιχείων του φακέλου.

IV. Υπαγωγή

Ενόψει αυτών καθίσταται σαφές ότι η εγκαλουμένη παραβίασε -εκ προθέσεως- τις αναφερόμενες στο νομικό μέρος της παρούσας υποχρεώσεις της, προβάλλοντας και αναρτώντας στις ηλεκτρονικές Πλατφόρμες Διαμοιρασμού Βίντεο https://www.youtube.com/channel/UCBWnnGGIBucWfqaQi-HMwvw/featured και https://rumble.com/user/makeleio οπτικοακουστική εμπορική ανακοίνωση με περιεχόμενο που συνιστά: α) Ποιοτική υποβάθμιση προγράμματος, β) Προσβολή προσώπων και γ) Δυσμενή διάκριση στη βάση του γενετήσιου προσανατολισμού.

Κατά συνέπεια, πρέπει να επιβληθεί στην εγκαλούμενη κύρωση και δη εκείνη του χρηματικού προστίμου.

Περαιτέρω, με βάση την βαρύτητα των παραβάσεων και την ένταση του δόλου της εγκαλουμένης και των υπ’ αυτής προστηθέντων προσώπων, κρίνεται ότι το επιβλητέο πρόστιμο είναι εκείνο: των σαράντα χιλιάδων (40.000) ευρώ για κάθε ένα από τα ως άνω τελεσθέντα αδικήματα.

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ Η ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ

Δέχεται ότι η εγκαλουμένη παραβίασε εκ προθέσεως τις αναφερόμενες στο νομικό μέρος της παρούσας υποχρεώσεις της, κατά τα ειδικότερα αναφερόμενα στο σκεπτικό.

Επιβάλλει στην εταιρεία με την επωνυμία ΜΑΚΕΛΕΙΟ ΕΠΕ τη διοικητική κύρωση του προστίμου: α) των σαράντα χιλιάδων (40.000) ευρώ για τη μετάδοση οπτικοακουστικής εμπορικής ανακοίνωσης με περιεχόμενο που συνιστά ποιοτική υποβάθμιση προγράμματος, β) των σαράντα χιλιάδων (40.000) ευρώ για τη μετάδοση οπτικοακουστικής εμπορικής ανακοίνωσης με περιεχόμενο που συνιστά αναίτια και απρόκλητη προσβολή αναφερόμενων προσώπων και γ) των σαράντα χιλιάδων (40.000) ευρώ για τη μετάδοση οπτικοακουστικής εμπορικής ανακοίνωσης με περιεχόμενο που συνιστά δυσμενή διάκριση στη βάση του γενετήσιου προσανατολισμού (ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ ΜΑΚΕΛΕΙΟ 22.2.2021).

Κατά το άρθρο 4 παρ. 3 του Ν. 2328/1995, όπως έχει μετά την δια του άρθρου 23 παρ. 5 εδ. β' του Ν. 3166/2003 αντικατάστασή του, η παρούσα απόφαση κατά την προαναφερόμενη κύρωση, είναι εκτελεστή κατά:

1.    Της εταιρείας με την επωνυμία ΜΑΚΕΛΕΙΟ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ, ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ, ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΩΘΗΣΗΣ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ, που εδρεύει στην Καλλιθέα, οδός Δοϊράνης 45, με ΑΦΜ 800500346, ΔΟΥ Καλλιθέας.

2.    Της Souad (Σοάντ) Mehraz (Μεχράζ), κατοίκου Αγίας Βαρβάρας Αττικής, οδός Κύπρου 12, με ΑΦΜ 066911781, ΔΟΥ Νίκαιας, ως νομίμου εκπροσώπου της εταιρείας,

Κρίθηκε και αποφασίστηκε την 20η Φεβρουαρίου 2023 και δημοσιεύτηκε την 22α Μαρτίου 2023.

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ Ε.Σ.Ρ.                  Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΥΤΡΟΜΑΝΟΣ    ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΑΡΑΖΙΔΟΥ

Πληροφορίες: www.esr.gr

Παρατηρήσεις: Απόφαση 46/2023 - ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ ΕΣΡ - 22α Μαρτίου 2023

Στην ίδια κατηγορία