Διαβάστε ακολούθως την Απόφαση 83/2022 της Ανεξάρτητης Αρχής:
Η Ολομέλεια του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου, συνήλθε σε συνεδρίαση στον συνήθη γι’ αυτό τόπο την 15.11.2021 και ώρα 11:00 προκειμένου να συζητήσει επί της κατωτέρω υποθέσεως. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, και (με τηλεδιάσκεψη μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας «epresence.gov.gr») τα μέλη: Καλλιόπη Διαμαντάκου, Βασίλειο Καραποστόλη, Νικόλαο Κιάο, Ευαγγελία Μήτρου, Γεώργιο Σαρειδάκη και Σωκράτη Τσιχλιά. Απόντες η αντιπρόεδρος Ευτέρπη Κουτζαμάνη - Δρίλια και το μέλος Γεώργιος Πλειός, οι οποίοι είχαν κληθεί νομίμως. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ
Αντικείμενο της συζήτησης ήταν η επανεξέταση της υπόθεσης στην οποία αφορούσε η με αριθμό 119/2015 απόφαση του ΕΣΡ, κατόπιν της ακύρωσης αυτής για τυπικούς λόγους με την με αριθμό 232/2018 απόφαση του ΣτΕ. Η υπόθεση αφορά την ενδεχόμενη παραβίαση της ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας από τον τηλεοπτικό σταθμό με τον διακριτικό τίτλο «EXTRA (πρώην ΑΒ CHANNEL)» Ν. Αττικής, ιδιοκτησίας της εταιρείας με την επωνυμία «EXCOM ΚΟΜΜΙΟΥΝΙΚΕΪΣΟΝ ΤΕΚΝΟΛΟΤΖΙ ΑΕ», αναφορικά με διατάξεις περί: α) υπέρβασης ωριαίου χρόνου μετάδοσης διαφημιστικών μηνυμάτων και β) μη σαφούς διάκρισης του συντακτικού περιεχομένου από τα διαφημιστικά μηνύματα.
Για τον έλεγχο σχηματίστηκε φάκελος με αριθμό 77/11.3.2021, ο οποίος ανατέθηκε στην ειδική επιστήμονα - νομικό Χάρι Τσίγκου. Η Ειδική Επιστήμονας έχει ήδη υποβάλει την από 18.12.2014 νομική της εισήγηση (με αριθμό πρωτοκόλλου ΕΣΡ 1250/ΕΣ/18.12.2014).
Κατά τη συζήτηση της υπόθεσης παρέστη για λογαριασμό της λειτουργούσης τον τηλεοπτικό σταθμό εταιρείας η πληρεξούσια δικηγόρος της Γεωργία Χριστοδούλου.
Ερωτηθείσα από τον Πρόεδρο, η Δικηγόρος δήλωσε ότι γνωρίζει το περιεχόμενο του φακέλου, έλαβε δε τον λόγο και ανέπτυξε τους ισχυρισμούς της. Ζήτησε στη συνέχεια -και η Ολομέλεια δέχτηκε- να της παρασχεθεί προθεσμία για την κατάθεση εγγράφου υπομνήματος μέχρι και την 6.12.2021, ώρα 14.00, και η συζήτηση κηρύχθηκε περαιωμένη. O σταθμός κατέθεσε στη Γραμματεία το με αριθμό πρωτοκόλλου 6419/6.12.2021 υπόμνημα.
Την 5.4.2022 και ώρα 11.00 η Ολομέλεια συνήλθε σε διάσκεψη επί της υποθέσεως, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, Ευτέρπη Κουτζαμάνη-Δρίλια, αντιπρόεδρο, και (με τηλεδιάσκεψη μέσω της πλατφόρμας «epresence.gov.gr») τα μέλη: Καλλιόπη Διαμαντάκου, Βασίλειο Καραποστόλη, Νικόλαο Κιάο, Γεώργιο Πλειό και Σωκράτη Τσιχλιά. Απόντα τα μέλη Ευαγγελία Μήτρου και Γεώργιος Σαρειδάκης, οι οποίοι είχαν κληθεί νομίμως. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ. Ο Πρόεδρος ενημέρωσε αναλυτικά για την υπόθεση τους απόντες κατά την συζήτηση Ευτέρπη Κουτζαμάνη-Δρίλια και Γεώργιο Πλειό, αναγιγνώσκοντας την έγγραφη εισήγηση, το υπόμνημα της εγκαλουμένης και το σύνολο των λοιπών εγγράφων του φακέλου. Παρέστη επίσης και η ανωτέρω εισηγήτρια, η οποία ανέπτυξε το ζήτημα προφορικώς και αποχώρησε. Η Ολομέλεια, αφού παρακολούθησε την επίμαχη ροή προγράμματος και μελέτησε το σύνολο των στοιχείων του φακέλου:
ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ ΚΑΙ ΑΠΟΦΑΣΙΣΕ ΩΣ ΕΞΗΣ:
Ι. Νομικό Μέρος
1. Το ΕΣΡ είναι η αρμόδια κατά το Σύνταγμα Ανεξάρτητη Αρχή (άρθρο 15 παρ. 2) για την άσκηση του άμεσου ελέγχου του κράτους επί της ραδιοφωνίας και της τηλεοράσεως και την επιβολή των προβλεπόμενων διοικητικών κυρώσεων σε περίπτωση παραβάσεων.
2. Σύμφωνα με το άρθρο 9 παρ. 1α του Ν. 2251/1994 για την προστασία των καταναλωτών (που τροποποιήθηκε με το Ν. 3587/2007 και εφαρμόζεται βάσει του άρθρου 3 παρ. 17 του Ν. 2328/1995) «διαφήμιση κατά την έννοια του παρόντος νόμου είναι κάθε ανακοίνωση που γίνεται με κάθε μέσο στα πλαίσια εμπορικής, βιομηχανικής, βιοτεχνικής ή επαγγελματικής δραστηριότητας με στόχο την προώθηση της διάθεσης αγαθών ή υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένων των ακινήτων και των συναφών δικαιωμάτων και υποχρεώσεων».
3. Στο άρθρο 2 παρ. 1 περ. η' του ΠΔ/τος 109/2010 δίδεται ο ορισμός της οπτικοακουστικής εμπορικής ανακοίνωσης: «Εικόνες με ή χωρίς ήχο που προορίζονται για άμεση ή έμμεση προώθηση εμπορευμάτων, υπηρεσιών ή της εικόνας ενός φυσικού ή νομικού προσώπου που ασκεί οικονομική δραστηριότητα. Οι εικόνες αυτές συνοδεύουν ή περιλαμβάνονται σε πρόγραμμα έναντι πληρωμής ή αναλόγου ανταλλάγματος ή για λόγους αυτοπροβολής. Μορφές οπτικοακουστικής εμπορικής ανακοίνωσης συνιστούν ιδίως η τηλεοπτική διαφήμιση, η χορηγία, η τηλεπώληση και η τοποθέτηση προϊόντος».
4. Στο ίδιο ως άνω άρθρο 2 παρ. 1 περ. θ' του ΠΔ/τος 109/2010 δίνεται ο ορισμός της τηλεοπτικής διαφήμισης: «Κάθε μορφή τηλεοπτικής ανακοίνωσης που μεταδίδεται έναντι πληρωμής ή αναλόγου ανταλλάγματος ή για λόγους αυτοπροβολής από μια δημόσια ή ιδιωτική επιχείρηση (ΝΠΔΔ ή ΝΠΙΔ) ή φυσικό πρόσωπο στο πλαίσιο εμπορικής, βιομηχανικής ή βιοτεχνικής δραστηριότητας ή άσκησης επαγγέλματος, με σκοπό την προώθηση της παροχής αγαθών ή υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένων ακινήτων, δικαιωμάτων και υποχρεώσεων έναντι πληρωμής».
5. Σύμφωνα με το άρθρο 10 παρ. 1 περ. α' του ΠΔ/τος 109/2010 ορίζεται: «Οι οπτικοακουστικές εμπορικές ανακοινώσεις οφείλουν να αναγνωρίζονται εύκολα ως τέτοιες».
6. Κατά το άρθρο 20 παρ. 1 του ΠΔ/τος 109/2010: «Η τηλεοπτική διαφήμιση και η τηλεπώληση πρέπει να είναι εύκολα αναγνωρίσιμες και σαφώς διακριτές από το συντακτικό περιεχόμενο του προγράμματος μέσω οπτικών ή/και ακουστικών ή/και χωρικών μέσων, με την επιφύλαξη της χρήσης νέων διαφημιστικών τεχνικών».
7. Ειδικώς για τις διαφημιστικές διακοπές κατά τη διάρκεια μετάδοσης δελτίων ειδήσεων, με το άρθρο 21 παρ. 2 του ΠΔ/τος 109/2010 προβλέπεται: «Η μετάδοση τηλεοπτικών ταινιών (εκτός των σειρών αυτοτελών επεισοδίων, των τηλεοπτικών σειρών σε συνέχειες και των ντοκυμαντέρ), κινηματογραφικών έργων και ειδησεογραφικών προγραμμάτων είναι δυνατό να διακόπτεται για διαφημιστικά μηνύματα ή/και μηνύματα τηλεπώλησης μία φορά για κάθε προγραμματισμένη χρονική περίοδο τριάντα (30) πρώτων λεπτών της ώρας. Το ίδιο ισχύει για τη μετάδοση παιδικών προγραμμάτων, εφόσον η προγραμματισμένη διάρκεια του προγράμματος υπερβαίνει τα τριάντα (30) πρώτα λεπτά της ώρας».
8. Κατά το άρθρο 23 παρ. 1 του ΠΔ/τος 109/2010: «Η αναλογία του χρόνου μετάδοσης διαφημιστικών μηνυμάτων και μηνυμάτων τηλεπώλησης μέσα σε κάθε δεδομένη ωρολογιακή ώρα δεν πρέπει να υπερβαίνει το 20%».
9. Τέλος, το άρθρο 4 παρ. 1 περ. β' του Ν. 2863/2000 ορίζει: «Το ΕΣΡ ελέγχει την τήρηση των όρων και των προϋποθέσεων, καθώς και των εν γένει κανόνων και αρχών, που προβλέπονται στην εκάστοτε ισχύουσα ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία για τη νόμιμη, διαφανή και ποιοτική λειτουργία των δημόσιων και ιδιωτικών φορέων οι οποίοι δραστηριοποιούνται στον τομέα παροχής ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών υπηρεσιών», ενώ κατά την περ. ε' το ΕΣΡ «επιβάλλει τις διοικητικές κυρώσεις και μέτρα που προβλέπονται στα άρθρα 4 του Ν. 2328/1995 όπως ισχύει και 12 και 15 παρ. 3 του Ν. 2644/1998». Όπως προκύπτει περαιτέρω από το άρθρο 4 παρ. 1 περ. α' του Ν. 2328/1995, η ως άνω αρμοδιότητα επιβολής διοικητικών κυρώσεων υφίσταται και για κάθε περίπτωση παραβίασης των κανόνων δικαίου που διέπουν τους ιδιωτικούς τηλεοπτικούς σταθμούς και γενικότερα τη λειτουργία της ραδιοτηλεόρασης.
Από τις διατάξεις αυτές συνάγεται: α) Ότι βαρύνουσα σημασία έχει η προστασία των καταναλωτών, δηλαδή των τηλεθεατών (επί τη βάσει του άρθρου 3 παρ. 17 Ν. 2328/1995) ενώ οι δραστηριότητες προώθησης επιχειρήσεων, προϊόντων και υπηρεσιών μέσω των διαφημιστικών μηνυμάτων και των μηνυμάτων τηλεπώλησης πρέπει να διακρίνονται από άλλα προγράμματα και να είναι σαφώς αναγνωρίσιμες από τους τηλεθεατές-καταναλωτές. β) Ότι «δεν επιτρέπεται στα κράτη μέλη να μειώνουν προς όφελος στοιχείων διαφημιστικού χαρακτήρα, τον ελάχιστο χρόνο καθαρού προγράμματος ο οποίος πρέπει να διατίθεται για τη μετάδοση προγραμμάτων ή λοιπού συντακτικού περιεχομένου, πέραν του 80% κάθε ωρολογιακής ώρας» (απόφ. ΔΕΕ της 17.2.2016-υπόθ. C-314/14, σκέψη 60) και είναι απαραίτητο η αναλογία του χρόνου μετάδοσης διαφημιστικών μηνυμάτων και μηνυμάτων τηλεπώλησης μέσα σε κάθε δεδομένη ωρολογιακή ώρα να μην υπερβαίνει το 20%, ήτοι τα 12' που είναι το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο (ΣτΕ 822/2018, 1258/2015, 636/2017, 827/2018).
ΙΙ. Πραγματικό Μέρος
Από τα έγγραφα του φακέλου, την παρακολούθηση της επίμαχης ροής προγράμματος και τους ισχυρισμούς της εγκαλούμενης (προβληθέντες προφορικώς και εγγράφως) προέκυψαν τα εξής:
Την 3η.4.2014 το πρόγραμμα με τίτλο «ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ» διακόπηκε συνολικά τρεις φορές για διαφημίσεις πριν την πάροδο προγραμματισμένης χρονικής περιόδου τριάντα (30) πρώτων λεπτών της ώρας, η συνολική διάρκεια των οποίων υπερέβαινε το κατά νόμον όριο. Παράλληλα σε τακτά χρονικά διαστήματα προβλήθηκαν διαφημιστικά μηνύματα διαφόρων επιχειρήσεων με τη μέθοδο της διαίρεσης της οθόνης.
Με την με αριθμό 119/2015 απόφαση του ΕΣΡ, κρίθηκε αφενός ότι υπήρξε υπέρβαση του νομίμου ορίου των δώδεκα (12) πρώτων λεπτών που θέτει ο νόμος και αφετέρου ότι η ταυτόχρονη με τη μετάδοση του δελτίου προβολή διαφημιστικών μηνυμάων με τη μέθοδο της διαίρεσης της οθόνης συνιστά παράβαση της υποχρέωσης διακοπής των δελτίων ειδήσεων για διαφημίσεις μετά την πάροδο προγραμματισμένης χρονικής περιόδου τριάντα (30) πρώτων λεπτών της ώρας. Ειδικότερα, με την απόφαση αυτή κρίθηκαν τα ακόλουθα:
«Ο τηλεοπτικός σταθμός κατά την εν λόγω ημερομηνία προέβαλε διαφημίσεις από 21:00 έως 22:00 ώρας διαρκείας 17 λεπτών και 28 δευτερολέπτων, από 22:00 έως 23:00 ώρας διαρκείας 15 λεπτών και 22 δευτερολέπτων και από 23:00 έως 24:00 ώρας διαρκείας 16 λεπτών και 54 δευτερολέπτων, καθ’ υπέρβαση του νομίμου ορίου των 12 λεπτών ανά ώρα. Πλέον τούτου, κατά τη διάρκεια της ως άνω ενημερωτικής εκπομπής προβλήθηκαν διαφημιστικά μηνύματα με την τεχνική της διαίρεσης της οθόνης, τα οποία έφεραν είτε την επωνυμία ορισμένης επιχείρησης, είτε το σήμα ορισμένου προϊόντος ή υπηρεσίας αυτής, όπως: Τράπεζα Πειραιώς, Ι. ΚΤΕΟ Μαρούσι, Carrefour, Naprosyn, Anytime, AB Βασιλόπουλος, Ronal, Nissan. Με αυτό τον τρόπο καταστρατηγήθηκε η προαναφερθείσα διάταξη του Νόμου, κατά την οποία η μετάδοση των ειδησεογραφικών προγραμμάτων είναι δυνατόν να διακόπτεται μια φορά για κάθε προγραμματισμένη χρονική περίοδο 30 λεπτών της ώρας».
Για τις παραβιάσεις αυτές επιβλήθηκε στην εγκαλουμένη η κύρωση του προστίμου των 20.000 ευρώ. Η παραπάνω κυρωτική απόφαση ακυρώθηκε για τυπικούς λόγους αναγόμενους στην κακή συγκρότηση του οργάνου με την ΣτΕ 232/2018.
III. Προβαλλόμενοι ισχυρισμοί
Η εγκαλουμένη αμφισβητεί την τέλεση από τον τηλεοπτικό σταθμό της των παραβάσεων που της καταλογίστηκαν.
Όλοι όμως οι σχετικώς προβαλλόμενοι ισχυρισμοί της είναι μη ουσιώδεις και μη χρήζοντες ειδικότερης αντιμετώπισης (βλ. επί των ιδίων αυτών ισχυρισμών ΣτΕ 2332/2018, ΣτΕ 2194/2019, ΣτΕ 2765/2020).
Ισχυρίζεται επίσης η εγκαλουμένη ότι για το αδίκημα που της καταλογίζεται έχει συμπληρωθεί η τετραετής παραγραφή που προβλέπεται από το άρθρο 46 του Ν. 4779/2021 και ότι είναι αντισυνταγματική η μεταβατική ρύθμιση του άρθρου 52 παρ. 1 του ίδιου παραπάνω νόμου, στον βαθμό που εξαιρεί από τον θεσμό της παραγραφής υποθέσεις που έχουν καταστεί αντικείμενο έρευνας πριν από την έναρξη ισχύος του νόμου αυτού. Ωστόσο, η αρχή της νομιμότητας επιτάσσει την ολοκλήρωση των εκκρεμών υποθέσεων, για τις οποίες είχε ήδη αρχίσει ο σχετικός έλεγχος και κατά μείζονα μάλιστα λόγο εκείνων επί των οποίων είχαν ήδη εκδοθεί κυρωτικές αποφάσεις που ακυρώθηκαν για τυπικούς λόγους μη αναγόμενους σε ουσιαστικές τους πλημμέλειες. Διαφορετικά, η έκδοση μιας τέτοιας ακυρωτικής απόφασης για τυπικούς λόγους θα οδηγούσε συχνότατα σε αδυναμία επανάκρισης της υποθέσεως, καθώς θα είχε ήδη παρέλθει χρόνος μεγαλύτερος της τετραετίας από την πραγματοποίηση της παράβασης.
Ισχυρίζεται επίσης η εγκαλουμένη ότι η όποια επιβολή κυρώσεως θα ήταν ανεπίκαιρη και άσκοπη, λαμβάνοντας υπόψιν τον χρόνο που έχει παρέλθει από την επίμαχη μετάδοση. Είναι ωστόσο σαφές από τα ήδη ανωτέρω αναφερθέντα ότι ο επαναπροσδιορισμός και ο ουσιαστικός επανέλεγχος της υποθέσεως έγινε εντός απολύτως ευλόγου χρόνου από την έκδοση της αποφάσεως που ακύρωσε για τυπικούς λόγους την αρχικώς επιβληθείσα κύρωση.
IV. Υπαγωγή
Ενόψει όλων των ανωτέρω, κρίνεται ότι:
(α) Η εγκαλούμενη, για τους λόγους που αναλυτικά παρατίθενται ανωτέρω ως παραδοχές και της ΕΣΡ 119/2015 αποφάσεως, παραβίασε -εκ προθέσεως- τις αναφερόμενες στο νομικό μέρος της παρούσας νομικούς κανόνες για το χρονικό όριο μετάδοσης διαφημιστικών μηνυμάτων εντός κάθε ωρολογιακής ώρας. Κατά συνέπεια, πρέπει να επιβληθεί στην εγκαλούμενη κύρωση και δη εκείνη του προστίμου.
Με βάση δε τη βαρύτητα της παραβάσεως και το κοινώς γνωστό μερίδιο τηλεθεάσεως του συγκεκριμένου τηλεοπτικού σταθμού (όπως προκύπτει από τα τηρούμενα στο ΕΣΡ στοιχεία), κρίνεται ότι το επιβλητέο πρόστιμο είναι εκείνο των δεκαπέντε χιλιάδων (15.000) ευρώ.
(β) Δεν ετελέσθη το αδίκημα της μη σαφούς διάκρισης του συντακτικού περιεχομένου από τα διαφημιστικά μηνύματα, εφόσον η τεχνική της διαίρεσης της οθόνης συνιστά νέα διαφημιστική τεχνική κατά τους όρους του νόμου.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ Η ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ
i. Δέχεται ότι η εγκαλουμένη παραβίασε -εκ προθέσεως- τις διατάξεις περί υπέρβασης ωριαίου χρόνου μετάδοσης διαφημιστικών μηνυμάτων, κατά τα αναφερόμενα στο σκεπτικό.
Επιβάλλει στην εταιρεία με την επωνυμία EXCOM ΚΟΜΜΙΟΥΝΙΚΕΪΣΟΝ ΤΕΚΝΟΛΟΤΖΙ ΑΕ, ιδιοκτήτρια του τηλεοπτικού σταθμού EXTRA Ν. Αττικής, τη διοικητική κύρωση του προστίμου των δεκαπέντε χιλιάδων (15.000) ευρώ.
Κατά το άρθρο 4 παρ. 3 του Ν. 2328/1995, όπως έχει μετά την δια του άρθρου 23 παρ. 5 εδ. β' του Ν. 3166/2003 αντικατάστασή του, η παρούσα απόφαση κατά την προαναφερόμενη κύρωση, είναι εκτελεστή κατά:
1. Της εταιρείας EXCOM ΚΟΜΜΙΟΥΝΙΚΕΪΣΟΝ ΤΕΚΝΟΛΟΤΖΙ ΑΕ, που εδρεύει στο Περιστέρι Αττικής, με ΑΦΜ 94316866, Δ.Ο.Υ. ΦΑΕ ΑΘΗΝΩΝ.
2. Του Vincent Dussart του Maurice, με ΑΦΜ 170083079, Δ.Ο.Υ. Κατοίκων Εξωτερικού, ως νομίμου εκπροσώπου της εταιρείας.
ii. Απαλλάσσει την εγκαλουμένη της κατηγορίας περί παράβασης της μη σαφούς διάκρισης του συντακτικού περιεχομένου από τα διαφημιστικά μηνύματα.
Κρίθηκε, αποφασίστηκε την 5η Απριλίου 2022 και δημοσιεύτηκε την 20η Φεβρουαρίου 2023.
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ Ε.Σ.Ρ. Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΥΤΡΟΜΑΝΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΑΡΑΖΙΔΟΥ
Πληροφορίες: www.esr.gr
Παρατηρήσεις: Απόφαση 83/2022 - ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ ΕΣΡ - 20η Φεβρουαρίου 2023
