Διαβάστε ακολούθως την Απόφαση 53/2024 της Ανεξάρτητης Αρχής:
Α. Η Ολομέλεια του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, ύστερα από πρόσκληση της Προέδρου, συνήλθε σε συνεδρίαση στον συνήθη γι’ αυτό τόπο την 19.12.2023 και ώρα 11:00 προκειμένου να συζητήσει επί της κατωτέρω υποθέσεως. Συγκροτήθηκε από τους: Ευτέρπη Κουτζαμάνη-Δρίλια, πρόεδρο, Ιωάννη Πολίτη, αντιπρόεδρο, και τα μέλη: Σωκράτη Τσιχλιά (με τηλεδιάσκεψη μέσω «epresence.gov.gr»), Δημήτριο Σταυρόπουλο, Ευτύχιο Παλλήκαρη (με τηλεδιάσκεψη μέσω «epresence.gov.gr»), Σπυρίδωνα Χρυσοφώτη (με τηλεδιάσκεψη μέσω «epresence.gov.gr»), Πέτρο Τριανταφυλλίδη, Γεώργιο Βλαβιανό και Ιωάννη Μιχελάκη. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ.
Αντικείμενο της συζήτησης ήταν η ενδεχόμενη παραβίαση από τον τηλεοπτικό σταθμό ALPHA, ιδιοκτησίας της εταιρείας με την επωνυμία ALPHA ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΗ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΑΕ, της ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας με την προβολή οπτικοακουστικού περιεχομένου που παραπλανά το κοινό. Η υπόθεση ερευνάται επίσης και για την πιθανή παράβαση από την εγκαλουμένη της υποχρέωσης αποστολής αιτηθέντων στοιχείων σχετικών με το μεταδοθέν της πρόγραμμα. Η υπόθεση εξετάζεται κατόπιν υποβολής καταγγελίας (με αριθμό πρωτοκόλλου 1803/11.4.2023) από ιδιώτη.
Για τον έλεγχο σχηματίστηκε φάκελος με αριθμό 149/27.6.2023, ο οποίος ανατέθηκε στον ειδικό επιστήμονα - νομικό Γεώργιο Αναγνωσταρά, που υπέβαλε την με αριθμό πρωτοκόλλου 1080/ΕΣ/29.11.2023 νομική του εισήγηση.
Κατά τη συζήτηση της υπόθεσης παρέστη για λογαριασμό της εγκαλουμένης η πληρεξούσια δικηγόρος της Άννα Σούρπη. Ερωτηθείσα από την Πρόεδρο, η Δικηγόρος απάντησε ότι γνωρίζει το περιεχόμενο του φακέλου, έλαβε δε τον λόγο και ανέπτυξε τους ισχυρισμούς της. Ζήτησε στη συνέχεια -και η Ολομέλεια δέχτηκε- να της παρασχεθεί προθεσμία για την κατάθεση υπομνήματος έως τις 12.1.2024 και ώρα 14.00 και η συζήτηση κηρύχθηκε περαιωμένη. Ο σταθμός κατέθεσε στη Γραμματεία το με αριθμό πρωτοκόλλου 181/12.1.2024 υπόμνημα.
Β. Η Ολομέλεια του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, ύστερα από πρόσκληση της Προέδρου, συνήλθε σε συνεδρίαση στον συνήθη γι’ αυτό τόπο την 30.1.2024 και ώρα 11:00 προκειμένου να συζητήσει επί της κατωτέρω υποθέσεως. Συγκροτήθηκε από τους: Ευτέρπη Κουτζαμάνη-Δρίλια, πρόεδρο, και τα μέλη: Σωκράτη Τσιχλιά (με τηλεδιάσκεψη μέσω «epresence.gov.gr»), Δημήτριο Σταυρόπουλο, Ευτύχιο Παλλήκαρη (με τηλεδιάσκεψη μέσω «epresence.gov.gr»), Πέτρο Τριανταφυλλίδη, Γεώργιο Βλαβιανό και Ιωάννη Μιχελάκη. Απών ο Αντιπρόεδρος Ιωάννης Πολίτης και το Μέλος Σπυρίδων Χρυσοφώτης, που είχαν κληθεί νομίμως. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ.
Αντικείμενο της συζήτησης ήταν η ενδεχόμενη παραβίαση από τον τηλεοπτικό σταθμό ALPHA, ιδιοκτησίας της εταιρείας με την επωνυμία ALPHA ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΗ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΑΕ, της ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας με την προβολή οπτικοακουστικού περιεχομένου που συνιστά: α) προσβολή της ηθικής και πνευματικής ανάπτυξης των ανηλίκων τηλεθεατών και β) παραπλάνηση κοινού. Η υπόθεση εξετάζεται κατόπιν υποβολής καταγγελίας (με αριθμό πρωτοκόλλου 6271/4.12.2023) από ιδιώτη.
Για τον έλεγχο σχηματίστηκε φάκελος με αριθμό 290/13.12.2023, ο οποίος ανατέθηκε στον ειδικό επιστήμονα - νομικό Γεώργιο Αναγνωσταρά, που υπέβαλε την με αριθμό πρωτοκόλλου 76/ΕΣ/15.1.2024 νομική του εισήγηση.
Κατά τη συζήτηση της υπόθεσης παρέστη για λογαριασμό της εγκαλουμένης η πληρεξούσια δικηγόρος της Άννα Σούρπη. Ερωτηθείσα από την Πρόεδρο, η Δικηγόρος απάντησε ότι γνωρίζει το περιεχόμενο του φακέλου, έλαβε δε τον λόγο και ανέπτυξε τους ισχυρισμούς της. Ζήτησε στη συνέχεια -και η Ολομέλεια δέχτηκε- να της παρασχεθεί προθεσμία για την κατάθεση υπομνήματος έως τις 29.2.2024 και ώρα 14.00 και η συζήτηση κηρύχθηκε περαιωμένη. Ο σταθμός κατέθεσε στη Γραμματεία το με αριθμό πρωτοκόλλου 1101/29.2.2024 υπόμνημα.
Την 19.3.2024 και ώρα 11.00 η Ολομέλεια συνήλθε σε διάσκεψη επί των υποθέσεων ύστερα από πρόσκληση της Προέδρου.
Συγκροτήθηκε από τους: Ευτέρπη Κουτζαμάνη-Δρίλια, πρόεδρο, Ιωάννη Πολίτη, αντιπρόεδρο, και τα μέλη: Σωκράτη Τσιχλιά (με τηλεδιάσκεψη μέσω «epresence.gov.gr), Ευτύχιο Παλλήκαρη (με τηλεδιάσκεψη μέσω «epresence.gov.gr), Σπυρίδωνα Χρυσοφώτη, Πέτρο Τριανταφυλλίδη, Γεώργιο Βλαβιανό και Ιωάννη Μιχελάκη. Απόν το μέλος Δημήτριος Σταυρόπουλος, που είχε κληθεί νομίμως. Η Πρόεδρος ενημέρωσε αναλυτικά τους απόντες κατά τη συζήτηση της 30.1.2024 Ιωάννη Πολίτη και Σπυρίδωνα Χρυσοφώτη, αναγιγνώσκοντας την υποβληθείσα καταγγελία, την έγγραφη νομική εισήγηση, το πρακτικό της συζήτησης στην Ολομέλεια, το υποβληθέν γραπτό υπόμνημα και το σύνολο των λοιπών εγγράφων του φακέλου.
Παρέστη επίσης και ο ανωτέρω εισηγητής, ο οποίος ανέπτυξε το ζήτημα προφορικώς και στη συνέχεια αποχώρησε. Ο αντιπρόεδρος Ιωάννης Πολίτης και το μέλος Σπυρίδων Χρυσοφώτης δήλωσαν ότι ενημερώθηκαν πλήρως ως προς τα ουσιώδη σημεία της συζητήσεως της 30.1.2024, κατά την οποία έλαβε χώρα η ακρόαση της εκπροσώπου της εγκαλουμένης, και η δήλωσή τους αυτή καταχωρίσθηκε στα πρακτικά.
Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ.
Η Ολομέλεια, αφού μελέτησε το σύνολο των στοιχείων που περιέχονται στους φακέλους 149/27.06.2023 και 290/13.12.2023 και αποφάσισε τη συνεξέταση των υποθέσεων ως συναφών.
ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ ΚΑΙ ΑΠΟΦΑΣΙΣΕ ΩΣ ΕΞΗΣ:
Ι. Νομικό Μέρος
1. Το ΕΣΡ είναι η αρμόδια κατά το Σύνταγμα Αρχή (άρθρο 15 παρ. 2) για την άσκηση του άμεσου ελέγχου του κράτους επί της ραδιοφωνίας και της τηλεοράσεως και την ενδεχόμενη επιβολή, σε περίπτωση παραβάσεων, των προβλεπόμενων διοικητικών κυρώσεων. Ο άμεσος αυτός κρατικός έλεγχος αποσκοπεί μεταξύ άλλων στην προστασία της παιδικής ηλικίας και της νεότητας.
2. Οι τηλεοπτικοί σταθμοί υποχρεούνται να μεριμνούν ώστε οι πάσης φύσεως εκπομπές τους να μην παραπλανούν το τηλεοπτικό κοινό. Ειδικότερα, το άρθρο 7 περ. α του Κανονισμού ΕΣΡ 2/1991 ορίζει τα εξής: «Μια εκπομπή στο σύνολό της δεν πρέπει: α) να παραπλανά ή να πανικοβάλλει τους τηλεθεατές ή ακροατές, ιδίως με την απομίμηση του δελτίου ειδήσεων...». Ο Κανονισμός αυτός εξακολουθεί να ισχύει για τις ψυχαγωγικές εκπομπές και τις εκπομπές ποικίλου περιεχομένου, στις οποίες μπορεί να συμπεριλαμβάνεται και η προσφορά επάθλων στο τηλεοπτικό κοινό (ΣτΕ 85/2024) είτε ως αυτοτελής εκπομπή (ΣτΕ 10/2023, ΣτΕ 2169/2022) είτε ως μέρος άλλης εκπομπής (ΣτΕ 566/2022, ΣτΕ 1196/2021). Η επιταγή αυτή περί μη μετάδοσης παραπλανητικού περιεχομένου εφαρμόζεται και επί των μηνυμάτων τηλεπώλησης (βλέπε επί αυτού ενδεικτικώς ΣτΕ 1030/2011 και ΣτΕ 5024/2012) βάσει του άρθρου 11 του Κανονισμού ΕΣΡ 3/1991. Εξάλλου, αντιστοίχου περιεχομένου ρυθμίσεις προβλέπονται και για τις ενημερωτικές εκπομπές βάσει του άρθρου 5 παρ. 1 και 2 του ΠΔ 77/2003. Προκύπτει επομένως η ύπαρξη γενικής αρχής, κατά την οποία οι πάσης φύσεως εκπομπές και τα πάσης φύσεως εμπορικά μηνύματα που προβάλλονται από τους τηλεοπτικούς σταθμούς οφείλουν να έχουν περιεχόμενο που να μην προκαλεί παραπλάνηση και σύγχυση στο κοινό.
3. Περαιτέρω, οι τηλεοπτικοί φορείς υποχρεούνται να λαμβάνουν μέτρα για την προστασία των ανηλίκων από την προβολή οπτικοακουστικού περιεχομένου που μπορεί να έχει αρνητική επίπτωση στην ηθική και πνευματική τους ανάπτυξη. Ειδικότερα, το άρθρο 9 παρ. 1 του Ν. 4779/2021 ορίζει τα εξής: «Οι υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων που ενδέχεται να είναι επιβλαβείς για τη σωματική, ψυχική ή ηθική ανάπτυξη των ανηλίκων, παρέχονται κατά τρόπο που να διασφαλίζει ότι, υπό κανονικές συνθήκες, οι ανήλικοι δεν θα τις ακούν ούτε θα τις βλέπουν. Ενδεδειγμένα μέτρα αποτελούν, ιδίως, η σήμανση των προγραμμάτων, η επιλογή της ώρας μετάδοσής τους, η χρήση προσωπικών αριθμών αναγνώρισης (κωδικών PIN), τα μέσα εξακρίβωσης της ηλικίας ή άλλα τεχνικά μέτρα, τηρουμένης της αρχής της αναλογικότητας. Το πλέον επιβλαβές περιεχόμενο, όπως είναι η αδικαιολόγητη βία και η πορνογραφία, υπόκειται στα αυστηρότερα μέτρα». Η ως άνω ρύθμιση αποτελεί και ειδικότερη έκφανση της συνταγματικής υποχρέωσης προστασίας της παιδικής ηλικίας και της νεότητας, η οποία επαναλαμβάνεται ως προς τις μη ενημερωτικές εκπομπές και από το άρθρο 9 παρ. 3 του Κανονισμού 2/1991.
4. Τέλος, κατά τα στοιχεία β και ε της παραγράφου 1 του άρθρου 4 του Ν. 2863/2000, το Ε.Σ.Ρ ελέγχει την τήρηση των όρων που προβλέπονται στην εκάστοτε ισχύουσα ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία και επιβάλλει, σε περίπτωση παραβάσεων, τις από το άρθρο 4 του Ν. 2328/1995 προβλεπόμενες κυρώσεις.
ΙΙ. Πραγματικό μέρος
Από τα έγγραφα των φακέλων, από την παρακολούθηση της επίμαχης ροής προγράμματος και από τους ισχυρισμούς της εγκαλουμένης (προβληθέντες προφορικώς και εγγράφως), προέκυψαν τα εξής.
Ο σταθμός της εγκαλουμένης προέβαλε κατά τις περιόδους 31.3.2023-3.4.2023 και 12.6.2023-20.6.2023 την ενημερωτική εκπομπή T-Live. Η εκπομπή προβάλλεται τις καθημερινές μεταξύ των ωρών 14.50-16.30, ήτοι σε ώρα που συνηθίζουν να παρακολουθούν τηλεόραση οι ανήλικοι.
Φέρει εξάλλου σήμανση καταλληλότητας 8 (Κατάλληλο για άνω των 8 ετών).
Από την παρακολούθηση των επίμαχων εκπομπών από τον ιστότοπο της εγκαλουμένης (https://www.alphatv.gr/show/tlive/), προκύπτει ότι σε κάθε εκπομπή γίνονται επανειλημμένως ανακοινώσεις από την κεντρική παρουσιάστρια για συμμετοχή σε κληρώσεις με έπαθλα χρηματικά ποσά. Για τη συμμετοχή στην κλήρωση απαιτείται είτε η κλήση ενός τηλεφωνικού αριθμού υψηλής χρέωσης, είτε η αποστολή γραπτού μηνύματος σε κάποιον άλλον τηλεφωνικό αριθμό υψηλής χρέωσης. Δεν υπάρχει όριο συμμετοχών, αλλά ο κάθε ενδιαφερόμενος μπορεί να συμμετέχει όσες φορές θέλει επιβαρυνόμενος κάθε φορά το αντίστοιχο ποσό και αυξάνοντας αντιστοίχως τις πιθανότητες κατάκτησης του εκάστοτε προσφερόμενου επάθλου. Σύμφωνα με την με αριθμό πρωτοκόλλου 22992/10.11.2022 Απόφαση της Επιτροπής Εποπτείας & Ελέγχου Παιγνίων, οι επίμαχες κληρώσεις εκφεύγουν τυπικώς του χαρακτηρισμού τους ως τυχερών παιγνίων καθώς παρέχεται σε κάθε συμμετέχοντα τηλεθεατή ένας κωδικός που του επιτρέπει να αποκτήσει άνευ ανταλλάγματος κάποια αντικείμενα ισόποσης αξίας με το κόστος της συμμετοχής του στην κλήρωση μπαίνοντας σε μια ηλεκτρονική πλατφόρμα και κάνοντας την παραγγελία του.
Ειδικότερα, προκύπτουν τα ακόλουθα όσον αφορά τον τρόπο παρουσίασης και προώθησης των επίμαχων κληρώσεων (οι χρόνοι αντιστοιχούν σε εκείνους των ηλεκτρονικώς αναρτημένων αρχείων των εκπομπών).
Εκπομπή 31.3.2023
Γίνεται έξι φορές ανακοίνωση της κλήρωσης και του προσφερόμενου χρηματικού επάθλου. Εμφανίζεται επίσης στην οθόνη εικονικά ένας πάκος χαρτονομισμάτων, με ταινία στην οποία αναγράφεται το προσφερόμενο ποσό. Ενίοτε, προβάλλεται με μεγάλους φωτισμένους χαρακτήρες στην οθόνη το ποσό του προσφερόμενου επάθλου και η κινούμενη ένδειξη ΚΕΡΔΙΣΤΕ.
06.35- 07.40: Διαγωνισμός 2 ημερών με έπαθλο 6.000 ευρώ, που ολοκληρώνεται τη συγκεκριμένη ημέρα προβολής της εκπομπής. Εξηγείται αναλυτικά (προφορικά και με την χρήση κάρτας) ο τρόπος της συμμετοχής και κατάκτησης του επάθλου (αναγράφεται ευκρινώς το ύψος της χρέωσης). Η παρουσιάστρια αναφέρει μεταξύ άλλων τα ακόλουθα: «Σήμερα κληρώνει. Πιο express πεθαίνεις! Δηλαδή, από χθες που ξεκινήσαμε μέχρι σήμερα ποιος να πρωτοπρολάβει να πάρει; Εσείς που θα πάρετε τώρα έχετε πολύ μεγάλες πιθανότητες αυτά τα έξι χιλιάρικα.,.να πάρετε αυτά τα έξι χιλιάρικα».
29.50- 30.40: Επαναλαμβάνεται το έπαθλο και ο τρόπος συμμετοχής. Η παρουσιάστρια αναφέρει μεταξύ άλλων τα ακόλουθα: «Είπαμε να δώσουμε πολλά μετρητά, κάναμε 2 κληρώσεις, η μία 3ήμερη, αυτή εδώ είναι 2ήμερη. Δηλαδή, καταλαβαίνετε. Είναι μια κλήρωση που ήταν μιάμιση ώρα χθες η εκπομπή και μιάμιση ώρα σήμερα, όποιος πρόλαβε τον Κύριον είδε! Μια ωρίτσα έχετε για να δηλώσετε συμμετοχή, μικρή συμμετοχή, περιορισμένη, όμως μεγάλο το ποσό».
42.0- 43.35: Επαναλαμβάνεται το έπαθλο και ο τρόπος συμμετοχής. Η παρουσιάστρια αναφέρει μεταξύ άλλων τα ακόλουθα: «Σαράντα οκτώ λεπτά. Ένας από εσάς θα πάρει μια τεράστια χαρά, μια τεράστια ανακούφιση, ένα πολύ μεγάλο δώρο. Άλλος θα πάρει αυτοκίνητο, άλλος θα πληρώσει τα χρέη του, άλλοι θα βοηθήσουν τα εγγόνια τους, σας λέω έτσι τι μας λένε οι νικητές των διαγωνισμών μας συνήθως όταν κερδίζουν τα λεφτά»».
55.25- 57.00: Επαναλαμβάνεται το έπαθλο και ο τρόπος συμμετοχής. Η παρουσιάστρια αναφέρει μεταξύ άλλων τα ακόλουθα: «Πω, πω! Δεν πειράζει που ξεχάστηκα, έτσι αυξάνω τις πιθανότητες του κόσμου να κερδίσει. Αυτών που έχουν ήδη πάρει. Γιατί τις αυξάνω; Αφού ξέχασα να πω τον διαγωνισμό για τόση ώρα, σημαίνει ότι η συμμετοχή είναι μικρή. Άρα λίγοι συμμετέχουν, πιο εύκολο να κερδίσετε».
01.08.0-01.08.30: Επαναλαμβάνεται το έπαθλο και ο τρόπος συμμετοχής.
01.21.40-01.22.30: Επαναλαμβάνεται το έπαθλο και ο τρόπος συμμετοχής.
Ακολουθεί στον τέλος της εκπομπής η πραγματοποίηση της ηλεκτρονικής κλήρωσης και η ανακοίνωση του τυχερού νικητή.
Εκπομπή 3.4.2023
Γίνεται πέντε φορές ανακοίνωση της κλήρωσης και του προσφερόμενου χρηματικού επάθλου. Εμφανίζεται επίσης στην οθόνη εικονικά ένας πάκος χαρτονομισμάτων, με ταινία στην οποία αναγράφεται το προσφερόμενο ποσό. Ενίοτε, προβάλλεται με μεγάλους φωτισμένους χαρακτήρες στην οθόνη το ποσό του προσφερόμενου επάθλου και η κινούμενη ένδειξη ΚΕΡΔΙΣΤΕ.
07.50- 08.30: Διαγωνισμός 5 ημερών με έπαθλο 10.000 ευρώ, ο οποίος αρχίζει τη συγκεκριμένη ημέρα προβολής της εκπομπής και ολοκληρώνεται στο τέλος της εβδομάδας. Εξηγείται αναλυτικά (προφορικά και με την χρήση κάρτας) ο τρόπος της συμμετοχής (αναγράφεται ευκρινώς το ύψος της χρέωσης). Η παρουσιάστρια επισημαίνει επίσης το μεγάλο ποσό του επάθλου, λέγοντας ότι είναι το μεγαλύτερο που έχουν προφέρει τον τελευταίο καιρό.
30.20- 31.10: Επαναλαμβάνεται το έπαθλο και ο τρόπος συμμετοχής. Η παρουσιάστρια επισημαίνει επίσης το μεγάλο ποσό του επάθλου, λέγοντας ότι αποφάσισαν να το αυξήσουν ενόψει της εορταστικής περιόδου.
49.05-50.05: Επαναλαμβάνεται το έπαθλο και ο τρόπος συμμετοχής. Η παρουσιάστρια αναφέρει μεταξύ άλλων και τα ακόλουθα: «Αυξήσαμε πολύ το ποσό. Γιατί το αυξήσαμε; Γιατί θέλουμε να χαρίσουμε ενόψει των εορτών το όνειρο»».
01.02.10- 01.03.00: Επαναλαμβάνεται το έπαθλο και ο τρόπος συμμετοχής. Η παρουσιάστρια αναφέρει μεταξύ άλλων και τα ακόλουθα: «Με πολλές, πολλές ευχές για καλή επιτυχία, για να αναδείξουμε άλλον έναν νικητή που θα του αλλάξουμε τη ζωή μέσα από αυτήν την εκπομπή».
01.14.10- 01.15.00: Επαναλαμβάνεται το έπαθλο και ο τρόπος συμμετοχής.
Εκπομπή 12.6.2023
Γίνεται επτά φορές ανακοίνωση της κλήρωσης και του προσφερόμενου χρηματικού επάθλου. Ενίοτε, προβάλλεται με μεγάλους φωτισμένους χαρακτήρες στην οθόνη το ποσό του προσφερόμενου επάθλου και η κινούμενη ένδειξη ΚΕΡΔΙΣΤΕ.
07.10- 07.50: Διαγωνισμός τεσσάρων ημερών με έπαθλο 10.000 ευρώ. Επεξηγείται αναλυτικά (προφορικά και με την χρήση κάρτας) ο τρόπος της τηλεφωνικής συμμετοχής με κλήση και γραπτό μήνυμα υψηλής χρέωσης (αναγράφεται ευκρινώς το ύψος της χρέωσης).
18.25- 19.10: Επαναλαμβάνεται το έπαθλο και ο τρόπος συμμετοχής.
30.0- 30.45: Επαναλαμβάνεται το έπαθλο και ο τρόπος συμμετοχής.
48.0- 48.35: Επαναλαμβάνεται το έπαθλο και ο τρόπος συμμετοχής.
56.10- 56.25: Επαναλαμβάνεται το έπαθλο και ο τρόπος συμμετοχής.
59.55-01.00.35: Επαναλαμβάνεται το έπαθλο και ο τρόπος συμμετοχής. Η παρουσιάστρια αναφέρει στο κοινό ότι είναι πολύ μεγάλη ευκαιρία για να τα πάρει τα προσφερόμενα μετρητά. Αναφέρει επίσης ότι όσο περισσότερα μηνύματα και κλήσεις γίνονται, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες κατάκτησης του επάθλου.
01.22.35- 01.23.10: Επαναλαμβάνεται το έπαθλο και ο τρόπος συμμετοχής. Η παρουσιάστρια αναφέρει στο κοινό ότι η κλήρωση συνιστά μια νέα πολύ μεγάλη ευκαιρία.
Εκπομπή 13.6.2023
Γίνεται έξι φορές ανακοίνωση της κλήρωσης και του προσφερόμενου χρηματικού επάθλου. Ενίοτε, προβάλλεται με μεγάλους φωτισμένους χαρακτήρες στην οθόνη το ποσό του προσφερόμενου επάθλου και η κινούμενη ένδειξη ΚΕΡΔΙΣΤΕ.
06.40- 07.25: Διαγωνισμός τεσσάρων ημερών με έπαθλο 10.000 ευρώ (συνεχίζεται από την προηγούμενη ημέρα χωρίς ωστόσο αυτό να προκύπτει από τις προβαλλόμενες και αναφερόμενες πληροφορίες). Επεξηγείται αναλυτικά (προφορικά και με την χρήση κάρτας) ο τρόπος της τηλεφωνικής συμμετοχής με κλήση και γραπτό μήνυμα υψηλής χρέωσης (αναγράφεται ευκρινώς το ύψος της χρέωσης).
26.30- 27.20: Επαναλαμβάνεται το έπαθλο και ο τρόπος συμμετοχής. Η παρουσιάστρια αναφέρει ότι όσο περισσότερα μηνύματα και κλήσεις γίνονται, τόσο καλύτερα είναι γιατί αυξάνονται οι πιθανότητες κατάκτησης του επάθλου.
54.35- 55.00: Επαναλαμβάνεται το έπαθλο και ο τρόπος συμμετοχής.
01.09.35- 01.11.00: Επαναλαμβάνεται το έπαθλο και ο τρόπος συμμετοχής.
01.11.10- 01.01.11.45: Επαναλαμβάνεται το έπαθλο και ο τρόπος συμμετοχής.
01.20.50- 01.21.10: Επαναλαμβάνεται το έπαθλο και ο τρόπος συμμετοχής.
Εκπομπή 14.6.2023
Γίνεται έξι φορές ανακοίνωση της κλήρωσης και του προσφερόμενου χρηματικού επάθλου.
13.45- 14.25: Διαγωνισμός τεσσάρων ημερών με έπαθλο 10.000 ευρώ (συνεχίζεται από προηγούμενες ημέρες χωρίς ωστόσο αυτό να προκύπτει από τις προβαλλόμενες και αναφερόμενες πληροφορίες). Επεξηγείται αναλυτικά (προφορικά και με την χρήση κάρτας) ο τρόπος της τηλεφωνικής συμμετοχής με κλήση και γραπτό μήνυμα υψηλής χρέωσης (αναγράφεται ευκρινώς το ύψος της χρέωσης).
23.0- 24.20: Επαναλαμβάνεται το έπαθλο και ο τρόπος συμμετοχής.
47.30- 48.20: Επαναλαμβάνεται το έπαθλο και ο τρόπος συμμετοχής. Η παρουσιάστρια αναφέρει ότι είναι πολύ μεγάλη ευκαιρία, επειδή η κλήρωση θα γίνει πολύ σύντομα και συγκεκριμένα την επόμενη ημέρα.
01.04.10- 01.04.40: Επαναλαμβάνεται το έπαθλο και ο τρόπος συμμετοχής.
01.13.20- 01.13.45: Επαναλαμβάνεται το έπαθλο και ο τρόπος συμμετοχής.
01.16.40- 01.17.15: Επαναλαμβάνεται το έπαθλο και ο τρόπος συμμετοχής. Η παρουσιάστρια αναφέρει ότι είναι πολύ μεγάλη ευκαιρία, επειδή η κλήρωση θα γίνει πολύ σύντομα και συγκεκριμένα την επόμενη ημέρα.
Εκπομπή 15.6.2023
Γίνεται έξι φορές ανακοίνωση της κλήρωσης και του προσφερόμενου χρηματικού επάθλου. Ενίοτε, προβάλλεται με μεγάλους φωτισμένους χαρακτήρες στην οθόνη το ποσό του προσφερόμενου επάθλου και η κινούμενη ένδειξη ΚΕΡΔΙΣΤΕ.
04.15-05.30: Διαγωνισμός τεσσάρων ημερών με έπαθλο 10.000 ευρώ (συνεχίζεται από προηγούμενες ημέρες χωρίς ωστόσο αυτό να προκύπτει από τις προβαλλόμενες και αναφερόμενες πληροφορίες). Επεξηγείται αναλυτικά (προφορικά και με την χρήση κάρτας) ο τρόπος της τηλεφωνικής συμμετοχής με κλήση και γραπτό μήνυμα υψηλής χρέωσης (αναγράφεται ευκρινώς το ύψος της χρέωσης). Προβάλλεται ρολόι αντίστροφης μέτρησης με τον υπολειπόμενο χρόνο μέχρι την ώρα της κλήρωσης.
50.35- 51.55: Επαναλαμβάνεται το έπαθλο και ο τρόπος συμμετοχής. Η παρουσιάστρια αναφέρει τα εξής: «Εσείς καταλαβαίνετε και ξέρετε. Αυτοί που είστε πολύ εξασκημένοι στους διαγωνισμούς έχετε καταλάβει ότι τώρα είναι η μεγάλη ευκαιρία. Γιατί είναι τώρα; Διότι, επειδή λόγω της θεματολογίας της εκπομπής σήμερα, σας το είπα, δεν μπόρεσα να πω τον διαγωνισμό, τον είπα μόνο στην έναρξη της εκπομπής, έχετε καταλάβει ότι σήμερα έχετε μια τεράστια ευκαιρία να πάρετε τα λεφτά. Γιατί με μία φορά που τον είπα, πόσοι άνθρωποι να δηλώσουν συμμετοχή, πόσοι άνθρωποι να το δουν στην αρχή της εκπομπής, πόσοι άνθρωποι να πάρουν; Άρα, η μεγαλύτερη ευκαιρία για πάρει κανείς τα δέκα χιλιάρικα είναι τώρα, είναι σήμερα, έχω πει δύο φορές, μόνο δύο φορές τον διαγωνισμό...». Προβάλλεται ρολόι αντίστροφης μέτρησης με τον υπολειπόμενο χρόνο μέχρι την ώρα της κλήρωσης.
55.10- 6.10: Επαναλαμβάνεται το έπαθλο και ο τρόπος συμμετοχής. Η παρουσιάστρια αναφέρει ότι οι συμμετέχοντες έχουν μια τεράστια ευκαιρία να κερδίσουν το προσφερόμενο έπαθλο. Προβάλλεται ρολόι αντίστροφης μέτρησης με τον υπολειπόμενο χρόνο μέχρι την ώρα της κλήρωσης.
56.50- 57.10: Επαναλαμβάνεται το έπαθλο και ο τρόπος συμμετοχής. Προβάλλεται ρολόι αντίστροφης μέτρησης με τον υπολειπόμενο χρόνο μέχρι την ώρα της κλήρωσης.
01.12.0- 01.12.55: Επαναλαμβάνεται το έπαθλο και ο τρόπος συμμετοχής. Η παρουσιάστρια αναφέρει και πάλι ότι οι συμμετέχοντες έχουν μια τεράστια ευκαιρία να κερδίσουν το προσφερόμενο έπαθλο. Προβάλλεται ρολόι αντίστροφης μέτρησης με τον υπολειπόμενο χρόνο μέχρι την ώρα της κλήρωσης.
01.23.0- 01.23.30: Επαναλαμβάνεται το έπαθλο και ο τρόπος συμμετοχής.
Εκπομπή 16.6.2023
Γίνεται πέντε φορές ανακοίνωση της κλήρωσης και του προσφερόμενου χρηματικού επάθλου. Επεξηγείται αναλυτικά (προφορικά και με την χρήση κάρτας) ο τρόπος της τηλεφωνικής συμμετοχής με κλήση και γραπτό μήνυμα υψηλής χρέωσης (αναγράφεται ευκρινώς το ύψος της χρέωσης).
05.30- 06.05: Διαγωνισμός επτά ημερών με έπαθλο 15.000 ευρώ. Επεξηγείται αναλυτικά (προφορικά και με την χρήση κάρτας) ο τρόπος της τηλεφωνικής συμμετοχής με κλήση και γραπτό μήνυμα υψηλής χρέωσης (αναγράφεται ευκρινώς το ύψος της χρέωσης).
21.20- 21.55: Επαναλαμβάνεται το έπαθλο και ο τρόπος συμμετοχής.
42.45- 43.30: Επαναλαμβάνεται το έπαθλο και ο τρόπος συμμετοχής.
01.03.25- 01.04.05: Επαναλαμβάνεται το έπαθλο και ο τρόπος συμμετοχής.
01.12.45- 01.13.00: Επαναλαμβάνεται το έπαθλο και ο τρόπος συμμετοχής.
Εκπομπή 19.6.2023
Γίνεται έξι φορές ανακοίνωση της κλήρωσης και του προσφερόμενου χρηματικού επάθλου. Ενίοτε, προβάλλεται με μεγάλους φωτισμένους χαρακτήρες στην οθόνη το ποσό του προσφερόμενου επάθλου και η κινούμενη ένδειξη ΚΕΡΔΙΣΤΕ.
06.15-07.00: Διαγωνισμός επτά ημερών με έπαθλο 15.000 ευρώ (συνεχίζεται από την προηγούμενη ημέρα χωρίς ωστόσο αυτό να προκύπτει από τις προβαλλόμενες και αναφερόμενες πληροφορίες). Επεξηγείται αναλυτικά (προφορικά και με την χρήση κάρτας) ο τρόπος της τηλεφωνικής συμμετοχής με κλήση και γραπτό μήνυμα υψηλής χρέωσης (αναγράφεται ευκρινώς το ύψος της χρέωσης).
51.45- 52.40: Επαναλαμβάνεται το έπαθλο και ο τρόπος συμμετοχής.
55.10- 55.45: Επαναλαμβάνεται το έπαθλο και ο τρόπος συμμετοχής.
55.10- 55.45: Επαναλαμβάνεται το έπαθλο και ο τρόπος συμμετοχής.
01.04.20- 01.01.05.10: Επαναλαμβάνεται το έπαθλο και ο τρόπος συμμετοχής. Η παρουσιάστρια αναφέρει ότι πρόκειται για πολύ μεγάλη ευκαιρία για τους συμμετέχοντες και ότι όσο περισσότερες κλήσεις και γραπτά μηνύματα κάνει κανείς, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες κατάκτησης του επάθλου.
01.10.10- 01.10.40: Επαναλαμβάνεται το έπαθλο και ο τρόπος συμμετοχής.
Εκπομπή 20.6.2023
Γίνεται έξι φορές ανακοίνωση της κλήρωσης και του προσφερόμενου χρηματικού επάθλου. Ενίοτε, προβάλλεται με μεγάλους φωτισμένους χαρακτήρες στην οθόνη το ποσό του προσφερόμενου επάθλου και η κινούμενη ένδειξη ΚΕΡΔΙΣΤΕ.
06.0- 06.25: Διαγωνισμός επτά ημερών με έπαθλο 15.000 ευρώ (συνεχίζεται από προηγούμενες ημέρες χωρίς ωστόσο αυτό να προκύπτει από τις προβαλλόμενες και αναφερόμενες πληροφορίες). Επεξηγείται αναλυτικά (προφορικά και με την χρήση κάρτας) ο τρόπος της τηλεφωνικής συμμετοχής με κλήση και γραπτό μήνυμα υψηλής χρέωσης (αναγράφεται ευκρινώς το ύψος της χρέωσης).
49.35- 50.30: Επαναλαμβάνεται το έπαθλο και ο τρόπος συμμετοχής. Η παρουσιάστρια αναφέρει ότι πρόκειται για πολύ μεγάλη ευκαιρία για τους συμμετέχοντες.
53.0- 53.35: Επαναλαμβάνεται το έπαθλο και ο τρόπος συμμετοχής.
01.01.10- 01.02.10: Επαναλαμβάνεται το έπαθλο και ο τρόπος συμμετοχής. 01.08.55-01.09.40: Επαναλαμβάνεται το έπαθλο και ο τρόπος συμμετοχής.
01.17.40- 01.18.25: Επαναλαμβάνεται το έπαθλο και ο τρόπος συμμετοχής.
ΙΙΙ. Υπαγωγή
1. Από τα αναφερόμενα στο πραγματικό μέρος της παρούσας προκύπτουν τα ακόλουθα.
Α. Δηλώνει η παρουσιάστρια κατά την εκπομπή της 31.3.2023 ότι ξεχάστηκε να αναφέρει τα σχετικά με την κλήρωση και ότι λόγω του γεγονότος αυτού είναι μικρή η συμμετοχή και επομένως αυξημένες οι πιθανότητες κατάκτησης του χρηματικού επάθλου. Ανεξαρτήτως όμως του ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση οι συμμετοχές συγκεντρώνονταν ήδη από την προηγούμενη ημέρα προβολής της εκπομπής και επομένως ο συνολικός αριθμός τους προέκυπτε από το άθροισμα των συμμετοχών περισσότερων ημερών, ο ισχυρισμός αυτός είναι πάντως αντικειμενικά αναληθής. Και τούτο επειδή κατά την ημέρα που προβάλλεται αυτός ο ισχυρισμός πραγματοποιήθηκαν έξι συνολικά ανακοινώσεις της κλήρωσης, ήτοι αριθμός ίδιος (σε κάποιες περιπτώσεις και μεγαλύτερος) σε σχέση με εκείνον των ανακοινώσεων των κληρώσεων που πραγματοποιήθηκαν κατά τις υπόλοιπες ελεγχόμενες ημέρες προβολής του συγκεκριμένου προγράμματος. Επιπλέον, είχαν μεσολαβήσει 12 περίπου λεπτά καθαρού προγράμματος μέχρι την ανακοίνωση αυτή από το τέλος της αμέσως προηγούμενης αναφοράς που έκανε η παρουσιάστρια στην κλήρωση. Ο χρόνος αυτός είναι ακριβώς ο ίδιος με εκείνον που μεσολάβησε την επόμενη ημέρα προβολής της εκπομπής για την αντίστοιχη τέταρτη ανακοίνωση της πραγματοποιούμενης κλήρωσης και πάντως όχι μεγαλύτερος από εκείνον που μεσολάβησε μεταξύ της τρίτης και της τέταρτης ανακοίνωσης της εκάστοτε κλήρωσης κατά τις περισσότερες από τις υπόλοιπες ημέρες προβολής της εκπομπής.
Β. Αναφέρεται επίσης η παρουσιάστρια κατά τις εκπομπές της 31.3.2023 και της 3.4.2023 στην ύπαρξη μεγάλων πιθανοτήτων κατάκτησης των προσφερομένων επάθλων, επικαλούμενη το γεγονός ότι οι πραγματοποιούμενες κληρώσεις γίνονταν βάσει των συμμετοχών που είχαν συγκεντρωθεί κατά την προβολή εκπομπών λίγων μόνο ημερών. Είναι ωστόσο προφανές ότι ακόμα και σε ελάχιστες ημέρες (ή ακόμα και ώρες) προβολής σε εθνική εμβέλεια μιας τηλεοπτικής εκπομπής υψηλής τηλεθέασης μπορούν να συγκεντρωθούν αρκετές χιλιάδες συμμετοχών αν το προσφερόμενο έπαθλο είναι σημαντικό και προβάλλεται με μεγάλη έμφαση και επαναληπτικότητα, όπως ακριβώς συνέβη στην υπό κρίση υπόθεση.
Δεν προσκομίστηκε εξάλλου από την εγκαλουμένη κανένα στοιχείο που να πιστοποιεί την ακρίβεια των ισχυρισμών περί ύπαρξης πολύ μικρής συμμετοχής και εντεύθεν μεγάλης ευκαιρίας κατάκτησης των προσφερομένων επάθλων. Εξάλλου, από έναν απλό μαθηματικό υπολογισμό προκύπτει σχεδόν αυτόματα ότι για να μπορεί η τρίτη εμπλεκόμενη εταιρεία που προσφέρει τα χρηματικά έπαθλα να έχει έστω και το στοιχειώδες κέρδος από τη συμμετοχή της στην εκπομπή θα πρέπει οι συμμετοχές του κοινού στις πραγματοποιούμενες κληρώσεις να ανέρχονται σε αρκετές χιλιάδες ανά ημέρα προβολής. Μόνο σε μια τέτοια περίπτωση μπορεί να καλυφθεί η αξία των ίδιων των προσφερομένων επάθλων, αλλά και τα ανελαστικά κόστη που σχετίζονται μεταξύ άλλων με την χρήση των τηλεφωνικών γραμμών υψηλής χρέωσης και την αμοιβή της εγκαλουμένης για την παραχώρηση τηλεοπτικού χρόνου προς πραγματοποίηση των κληρώσεων. Είναι συνεπώς παραπλανητικό να γίνεται αναφορά στην ύπαρξη πολλών πιθανοτήτων κατάκτησης ενός επάθλου όταν προφανώς υπάρχουν χιλιάδες συμμετοχές τηλεθεατών, ανεξαρτήτως του ειδικότερου χρονικού πλαισίου εντός του οποίου έχουν συγκεντρωθεί αυτές. Επομένως, είναι κατά αντικειμενική κρίση ανακριβείς και αναπόδεικτες οι επίμαχες αναφορές και ως εκ τούτου παραπλανητικές κατά το κριτήριο του μέσου τηλεθεατή.
Γ. Η παρουσιάστρια αναφέρεται περαιτέρω κατά την εκπομπή της 15.6.2023 σε αυξημένες πιθανότητες κατάκτησης των προσφερομένων επάθλων, λόγω μικρής τηλεφωνικής συμμετοχής του κοινού συνεπεία της θεματολογίας της εκπομπής και των εντεύθεν ελάχιστων φορών που έγινε η ανακοίνωση των τηλεφωνικών γραμμών κλήσεως. Η παρουσιάστρια θεωρεί επομένως ότι ο αριθμός των συμμετοχών σε κάθε κλήρωση εξαρτάται άμεσα από τον αριθμό των ανακοινώσεων που κάνει για αυτήν και αντιστοίχως ενημερώνει το κοινό για την ύπαρξη αυξημένων πιθανοτήτων κατάκτησης του επάθλου. Ασχέτως όμως αν αυτό πράγματι ισχύει, προκύπτει από τα αναφερόμενα στο πραγματικό μέρος της παρούσας ότι οι ως άνω ισχυρισμοί είναι πάντως αντικειμενικώς αναληθείς και ως εκ τούτου παραπλανητικοί για τον μέσο τηλεθεατή.
Ειδικότερα, σε όλες σχεδόν τις ελεγχόμενες ημερομηνίες η ανακοίνωση των κληρώσεων γίνεται έξι φορές. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και στην εκπομπή της 15.06.2023, στην οποία υποτίθεται ότι υπάρχει μειωμένη αναφορά των τηλεφωνικών γραμμών κλήσεως που οδηγεί κατά την παρουσιάστρια σε αντίστοιχα μειωμένη συμμετοχή του κοινού στην κλήρωση. Η κεντρική παρουσιάστρια παραποιεί επομένως την πραγματικότητα και θέτει σε κίνδυνο παραπλάνησης τον μέσο τηλεθεατή επί ενός θέματος, το οποίο συναρτάται άμεσα κατά την ίδια με τις πιθανότητες κατάκτησης των προσφερομένων επάθλων. Ασχέτως όμως αυτού, το προσφερόμενο έπαθλο στην εκπομπή της 15.6.2023 αφορούσε σε κλήρωση στην οποία το κοινό είχε αρχίσει να συμμετέχει ήδη τρεις μέρες νωρίτερα. Ακόμα και αν ίσχυε επομένως ότι υπήρχαν μειωμένες συμμετοχές την ίδια την ημέρα προβολής της επίμαχης εκπομπής (γεγονός μη αποδεικνυόμενο πάντως κατά τα ήδη ανωτέρω αναλυθέντα), οι πραγματικές πιθανότητες κατάκτησης του επάθλου θα προέκυπταν από το σύνολο των συμμετοχών που είχαν γίνει και κατά τις προηγούμενες τρεις εκπομπές.
Δ. Διαπιστώνεται τέλος ανακριβής πληροφόρηση του κοινού για το χρονικό πλαίσιο στο οποίο αφορά η κάθε κλήρωση κατά τις εκπομπές που προβλήθηκαν μεταξύ 12.6.2023 και 20.6.2023. Ενώ οι κληρώσεις αφορούν μια περίοδο τεσσάρων και επτά αντιστοίχως ημερών, ουδεμία αναφορά γίνεται στην προβαλλόμενη κάρτα και στις πληροφορίες που ανακοινώνονται προφορικώς από την παρουσιάστρια (με μία μόνο εξαίρεση κατά την εκπομπή της 15.6.2023) στον χρόνο έναρξης της χρονικής αυτής περιόδου. Ενώ έχουν ήδη συγκεντρωθεί επομένως τηλεφωνικές συμμετοχές του κοινού από τις προηγούμενες ημέρες προβολής της εκπομπής, αποσιωπάται αυτή η κρίσιμη για τον μέσο τηλεθεατή πληροφορία και εμφανίζεται συνακολούθως η χρονική περίοδος στην οποία αφορά η κλήρωση να είναι αρκετά έως και πολύ συντομότερη από την πραγματική. Τα ανωτέρω έχουν συνεπώς ως τελικό αποτέλεσμα να παραπλανάται το τηλεοπτικό κοινό ως προς ένα απολύτως κρίσιμο ζήτημα, το οποίο αφορά τον ακριβή χρονικό ορίζοντα των πραγματοποιούμενων κληρώσεων και άρα την πιθανολογούμενη έκταση της συμμετοχής των τηλεθεατών σε αυτές και τις πιθανότητες κατάκτησης των προσφερομένων επάθλων.
Η εγκαλουμένη αμφισβητεί την εφαρμογή στην υπό κρίση υπόθεση των κανόνων της ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας που απαγορεύουν την παραπλάνηση του κοινού, υποστηρίζοντας ότι οι επίμαχες κληρώσεις αποτελούσαν αυτοτελείς ενότητες αποσκοπούσες στην προώθηση μιας υπηρεσίας πολυμεσικής πληροφόρησης. Υπονοεί ουσιαστικά η εγκαλουμένη ότι υπάρχει μια κατηγορία οπτικοακουστικού περιεχομένου προβαλλόμενου υπό την συντακτική ευθύνη παρόχου μέσων επικοινωνίας που εξαιρείται συνολικώς από την εφαρμογή της ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας και από την ελεγκτική και κυρωτική αρμοδιότητα του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, επειδή αποσκοπεί στην προώθηση μιας πολυμεσικής υπηρεσίας που προσφέρει μέσω μιας τηλεοπτικής εκπομπής μια τρίτη σε σχέση με τον τηλεοπτικό σταθμό εμπορική εταιρεία. Μια τέτοια όμως ερμηνεία είναι προφανώς απορριπτέα. Με την ίδια λογική θα έπρεπε να εκφεύγει της εφαρμογής της ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας και κάθε μήνυμα τηλεπώλησης, εφόσον και εκεί μια τρίτη σε σχέση με την τηλεοπτική επιχείρηση εμπορική εταιρεία αγοράζει τηλεοπτικό χρόνο για την προώθηση των προϊόντων και των υπηρεσιών της με τη χρήση τηλεφωνικών γραμμών επικοινωνίας. Και στην περίπτωση όμως που υπονοεί η αιτούσα ότι εφαρμοστέοι επί του προκειμένου ήταν οι κανόνες για την τηλεπώληση, αρκεί απλώς να σημειωθεί ότι κατά πάγια νομολογία έχει κριθεί ότι το γεγονός ότι μια τηλεοπτική μετάδοση μπορεί να θεωρηθεί υπό προϋποθέσεις και ως εκπομπή τηλεπώλησης με αποτέλεσμα να υπάγεται και σε ειδικότερες επιπλέον ρυθμίσεις ουδόλως συνεπάγεται ότι αυτή εξαιρείται για τον λόγο αυτόν και μόνο από την εφαρμογή των γενικών κανόνων της κείμενης ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας στους οποίους συμπεριλαμβάνονται ασφαλώς και εκείνοι που απαγορεύουν την παραπλάνηση του κοινού (ΣτΕ 8/2023, ΣτΕ 2171/2022). Υπενθυμίζεται περαιτέρω ότι η επιταγή του άρθρο 7 του Κανονισμού ΕΣΡ 2/1991 περί μη μετάδοσης παραπλανητικού περιεχομένου εφαρμόζεται και επί των μηνυμάτων τηλεπώλησης, βάσει του άρθρου 11 του Κανονισμού ΕΣΡ 3/1991.
Εξάλλου, η εφαρμογή των κανόνων που απαγορεύουν την παραπλάνηση του τηλεοπτικού κοινού επί ενθέτων εκπομπών αντιστοίχου περιεχομένου με εκείνων της υπό κρίση υπόθεσης έχει επιβεβαιωθεί επανειλημμένως και νομολογιακώς (ΣτΕ 85/2024, ΣτΕ 566/2022, ΣτΕ 1196/2021). Όπως αναφέρεται άλλωστε και στο νομικό μέρος της παρούσας, είναι νομικώς αδιάφορο το αν μια παραπλανητική ενέργεια υλοποιείται στο πλαίσιο κάποιου ενθέτου εκπομπής (ΣτΕ 85/2024, ΣτΕ 566/2022, ΣτΕ 1196/2021) και όχι με τη μορφή αυτοτελούς εκπομπής. Όπως έχει επίσης υπογραμμιστεί ήδη στο νομικό μέρος της παρούσας, από το σύνολο της νομοθεσίας συνάγεται η ύπαρξη γενικής αρχής που απαγορεύει την προβολή οπτικοακουστικού περιεχομένου οποιασδήποτε μορφής που γίνεται με τρόπο που ενέχει κίνδυνο παραπλάνησης του κοινού. Η συμπερίληψη επομένως στην κλήση σε ακρόαση της εγκαλουμένης και των αντιστοίχου περιεχομένου ρυθμίσεων που απαγορεύουν τις παραπλανητικές αναφορές κατά τις ενημερωτικές εκπομπές υπογραμμίζει την ύπαρξη αυτής της γενικής αρχής, ανεξαρτήτως του προφανώς μη ενημερωτικού χαρακτήρα των εν θέματι κληρώσεων (πρβλ. ΣτΕ 1589/2023 και ΣτΕ 1590/2023).
Ισχυρίζεται επίσης η εγκαλουμένη ότι η ενημέρωση του κοινού ήταν σαφής, χωρίς να προκύπτει κανένας κίνδυνος παραπλάνησης του μέσου τηλεθεατή από τα όσα αναφέρθηκαν από την παρουσιάστρια του προγράμματος. Δεν ανατρέπεται ωστόσο το γεγονός ότι από την συνολική παρακολούθηση των επίμαχων εκπομπών προκύπτουν οι εξής παραπλανητικές πράξεις και παραλείψεις: α) ανακριβείς και αναπόδεικτες αναφορές σε πολύ αυξημένες πιθανότητες κατάκτησης του προσφερόμενου χρηματικού επάθλου λόγω της υποτιθέμενης μειωμένης συμμετοχής του κοινού που οφείλεται είτε στις υποτιθέμενα λιγότερες φορές που έχει πραγματοποιηθεί η ανακοίνωση των κληρώσεων είτε (και) στις λιγότερες ημέρες στις οποίες αφορούν οι κληρώσεις αυτές και β) ελλιπής ενημέρωση του κοινού για τον χρόνο έναρξης της προωθητικής ενέργειας (και άρα για το γεγονός ότι έχουν ήδη συγκεντρωθεί συμμετοχές του κοινού από τις προηγούμενες ημέρες) και αντιστρόφως εμφατική υπογράμμιση του σύντομου χρόνου εντός του οποίου θα πραγματοποιηθεί η κλήρωση για την ανάδειξη του τυχερού νικητή. Ούτε ασφαλώς ευσταθεί ο ισχυρισμός της εγκαλουμένης ότι η παρουσιάστρια προέβη στις όποιες αναφορές της βάσει λογικών συνειρμών για το μέγεθος της συμμετοχής του κοινού. Αφενός, οι «συνειρμοί» αυτοί βασίζονταν σε εσφαλμένη πραγματική βάση, ήτοι την ύπαρξη μειωμένων αναφορών της παρουσιάστριας στις κληρώσεις. Αφετέρου, όλες οι αναφορές γίνονταν με τρόπο που να καλλιεργείται η πεποίθηση στον μέσο τηλεθεατή ότι η παρουσιάστρια του προγράμματος είναι σε γνώση των πραγματικών αριθμητικών στοιχείων συμμετοχής του κοινού και ότι μπορεί ως εκ τούτου να πιστοποιήσει ότι οι πιθανότητες κατάκτησης των προσφερομένων επάθλων είναι ιδιαίτερα αυξημένες σε απόλυτα μεγέθη. Δεν ευσταθεί τέλος ο ισχυρισμός ότι η παρουσιάστρια ανέφερε προφορικώς τον χρόνο έναρξης των προωθητικών ενεργειών, καθώς από την παρακολούθηση του προγράμματος προκύπτει σαφέστατα ελλιπέστατη ενημέρωση ως προς το στοιχείο αυτό. Τούτο ανεξαρτήτως του γεγονότος ότι η συγκεκριμένη πληροφορία απουσίαζε παντελώς και από την κάρτα που προβαλλόταν κατά την ανακοίνωση των κληρώσεων.
Είναι εξάλλου νομικώς αδιάφορο το γεγονός ότι οι επίμαχες κληρώσεις έχουν αρμοδίως εξαιρεθεί από την εφαρμογή των κανόνων για τα τυχερά παίγνια. Και τούτο επειδή έχει επανειλημμένως νομολογηθεί ότι κάθε τηλεοπτικώς προβαλλόμενο πρόγραμμα συνεχίζει να εμπίπτει στην ελεγκτική και κυρωτική αρμοδιότητα του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης ως αρμόδιας αρχής στον τομέα παροχής ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών υπηρεσιών κάθε είδους από την άποψη της τήρησης των κανόνων της κείμενης ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που απαγορεύουν την παραπλάνηση του κοινού (ΣτΕ 84/2024, ΣτΕ 10/2023, ΣτΕ 2169/2022). Αυτό ισχύει ασφαλώς και στην περίπτωση προσφορών επάθλων που γίνονται με τρόπο που τις εξαιρεί από τους ειδικότερους κανόνες των τυχερών παιγνίων (ΣτΕ 10/2023, ΣτΕ 1496/2023, ΣτΕ 566/2022). Σημασία έχει επομένως αν συντρέχουν οι νόμιμοι όροι της έννοιας της παραπλάνησης του κοινού και όχι αν η προσφορά του επάθλου γίνεται στο πλαίσιο ενός τυχερού παιγνίου.
2. Από τα αναφερόμενα στο πραγματικό μέρος της παρούσας προκύπτει επίσης ότι κάποιες από τις αναφορές στις επίμαχες κληρώσεις που γίνονται από την παρουσιάστρια της εκπομπής συνοδεύονται από την προβολή ψηφιακής εικόνας χαρτονομισμάτων. Επίσης, σε αρκετές περιπτώσεις προβάλλεται με μεγάλους φωτισμένους χαρακτήρες στην οθόνη το ποσό του προσφερόμενου επάθλου και η κινούμενη ένδειξη ΚΕΡΔΙΣΤΕ.
Από την παρακολούθηση του προγράμματος, προκύπτει επίσης ότι ειδικώς στις εκπομπές της 31.3.2024 και της 3.4.2024 η παρουσιάστρια υπογραμμίζει εμφατικά το ύψος των προσφερομένων χρηματικών επάθλων και την σημασία που η κατάκτηση αυτών θα μπορούσε να έχει για τον τυχερό νικητή. Αναφέρει χαρακτηριστικά ότι όποιος κερδίσει τα χρήματα θα αλλάξει η ζωή του και ότι θα μπορέσει να αγοράσει καταναλωτικά αγαθά αξίας, να βοηθήσει τους οικείους του και να πληρώσει τα χρέη του. Χρησιμοποιεί επίσης τον όρο «όνειρο», για να περιγράψει αυτό που προφέρει η κατάκτηση των χρημάτων. Με τον τρόπο όμως αυτό, το μήνυμα που επαναληπτικώς εκπέμπεται από τα επίμαχα ένθετα των ελεγχόμενων εκπομπών συνεπάγεται κινδύνους για την πνευματική και ηθική ανάπτυξη των ανήλικων τηλεθεατών. Και τούτο λόγω ιδίως των όσων αναφέρονται από την παρουσιάστρια για τη σημασία των προσφερομένων επάθλων για τους τυχερούς νικητές και τη θετική επίπτωση που μπορούν να έχουν για την καθημερινή ζωή τους και την εκπλήρωση των ονείρων και των επιθυμιών τους. Ειδικότερα, το μήνυμα που εκπέμπεται με αυτόν τον τρόπο είναι εκείνο του εύκολου και άκοπου πλουτισμού μέσω της συμμετοχής σε κληρώσεις χρηματικών επάθλων χωρίς όριο συμμετοχών.
Σημειώνεται εξάλλου ότι η παρουσιάστρια αναφέρεται συχνά κατά τις εκπομπές της 31.3.2024 και της 3.4.2024 στα προσφερόμενα έπαθλα με τον ανακριβή χαρακτηρισμό «δώρα», αν και αυτά προσφέρονται προφανώς από ένα ποσοστό των χρημάτων που συγκεντρώνονται από τις τηλεφωνικές συμμετοχές των ίδιων των τηλεθεατών. Με την καταχρηστική όμως χρήση αυτού του όρου επιτείνεται παραλλήλως το εκπεμπόμενο μήνυμα του εύκολου και άκοπου πλουτισμού προς τους τηλεθεατές και ιδιαίτερα μάλιστα τους ανηλίκους.
Ισχυρίζεται η εγκαλουμένη ότι ουδόλως προκύπτει από τις επίμαχες προβολές κίνδυνος για τους ανηλίκους, λαμβάνοντας ιδίως υπόψη τον μη χαρακτηρισμό τους ως τυχερών παιγνίων. Είναι ωστόσο νομικώς αδιάφορο το γεγονός ότι τυπικώς οι πραγματοποιούμενες κληρώσεις εκφεύγουν του χαρακτηρισμού τους ως τυχερών παιγνίων, εφόσον το πρόβλημα αφορά κατά βάση τον τρόπο με τον οποίον προβάλλονται και το εκπεμπόμενο μέσω του τρόπου αυτού μήνυμα του εύκολου και άκοπου πλουτισμού με την άνευ ορίων συμμετοχή σε κληρώσεις. Είναι ομοίως αδιάφορος ο πιθανώς μικρός αριθμός των ανηλίκων που παρακολουθεί την επίμαχη εκπομπή (ΣτΕ 82/2024), από την στιγμή μάλιστα που οι κανόνες για την προστασία των ανηλίκων είναι αναγκαστικού χαρακτήρα (ΣτΕ 2572/2015).
Παρά τους περί του αντιθέτου ισχυρισμούς της αιτούσας, είναι εξάλλου προφανές ότι οι ρυθμίσεις του άρθρου 9 παρ. 1 του Ν. 4779/2021 και του άρθρου 9 παρ. 3 του Κανονισμού ΕΣΡ 2/1991 έχουν αντίστοιχο περιεχόμενο και αποσκοπούν στην πρόληψη του αφηρημένου κινδύνου να εκτεθεί έστω και ένας ανήλικος σε περιεχόμενο που μπορεί να έχει αρνητική επίπτωση στην ηθική και πνευματική του ανάπτυξη επειδή αυτό έχει μεταδοθεί με λανθασμένη σήμανση σε ζώνη προγράμματος που συνηθίζουν να παρακολουθούν τηλεόραση οι ανήλικοι. Αυτός ακριβώς ο κίνδυνος ανέκυπτε στην προκειμένη περίπτωση, λόγω της κατά τα ανωτέρω περιγραφέντα προβολής των επίμαχων κληρώσεων σε μεσημεριανή ζώνη προγράμματος και με σήμανση καταλληλότητας 8.
Ενόψει των ανωτέρω, η Ολομέλεια κρίνει, κατά πλειοψηφία, ότι η εγκαλουμένη παραβίασε τις αναφερόμενες στο νομικό μέρος της παρούσας υποχρεώσεις της, σε σχέση με την προστασία των ανηλίκων τηλεθεατών και την απαγόρευση παραπλάνησης του κοινού. Ομοφώνως επίσης κρίνει ότι η εγκαλουμένη δεν παραβίασε τη διάταξη της παραγράφου 17 του άρθρου 1 του Ν. 2328/1995 για άρνηση αποστολής στο ΕΣΡ στοιχείων σχετικών με το μεταδοθέν τηλεοπτικό της πρόγραμμα, καθόσον προέκυψαν αμφιβολίες αν τα στοιχεία αυτά ήταν στην κατοχή της. Κατά τη γνώμη όμως δύο μελών και δη του Ευτύχιου Παλλήκαρη και του Γεωργίου Βλαβιανού που μειοψήφησαν, η εγκαλουμένη δεν παραβίασε τις διατάξεις περί παραπλάνησης του κοινού. Κατά τη γνώμη ενός μέλους και δη του Ιωάννη Μιχελάκη που επίσης μειοψήφησε, η εγκαλουμένη δεν παραβίασε τις αναφερόμενες στο νομικό μέρος της παρούσας υποχρεώσεις της, σε σχέση με την προστασία των ανηλίκων τηλεθεατών και την απαγόρευση παραπλάνησης του κοινού.
Επομένως, πρέπει να επιβληθεί στην εγκαλουμένη διοικητική κύρωση και δη εκείνη του προστίμου. Περαιτέρω, με βάση την βαρύτητα της παραβάσεως της εγκαλουμένης, το κοινώς γνωστό μερίδιο τηλεθέασης του τηλεοπτικού της σταθμού (13.2% κατά το έτος 2023) και το γεγονός ότι έχουν επανειλημμένως επιβληθεί κατά το παρελθόν κυρώσεις εναντίον της για παραβάσεις της ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας, κρίνεται κατά πλειοψηφία ότι το επιβλητέο πρόστιμο είναι εκείνο: α) των δέκα πέντε χιλιάδων (15.000) ευρώ για την προσβολή της ηθικής και πνευματικής ανάπτυξης των ανηλίκων και β) των είκοσι χιλιάδων (20.000) ευρώ για την προβολή προγράμματος που μπορούσε να παραπλανήσει το κοινό ως προς τις πιθανότητες κατάκτησης των προσφερομένων επάθλων. Κατά τη γνώμη όμως των Μελών Ευτύχιου Παλλήκαρη και Γεωργίου Βλαβιανού, έπρεπε να επιβληθεί η κύρωση της συστάσεως για την μετάδοση προγράμματος που μπορούσε να παραπλανήσει το κοινό. Εξάλλου, κατά τη γνώμη του Μέλους Ιωάννη Μιχελάκη έπρεπε να επιβληθεί στην εγκαλουμένη η κύρωση της συστάσεως για όλες τις παραπάνω παραβάσεις.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ Η ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ
Αποφασίζει τη συνεξέταση των υποθέσεων των φακέλων με αριθμό 149/27.6.2023 και 290/13.12.2023, λόγω πρόδηλης συνάφειας.
Δέχεται: α) κατά πλειοψηφία, με ψήφους επτά (7) έναντι μίας (1), ότι η εγκαλουμένη παραβίασε τις νομοθετικές της υποχρεώσεις αναφορικά με την προστασία της ηθικής και πνευματικής ανάπτυξης των ανηλίκων και β) κατά πλειοψηφία, με ψήφους πέντε (5) έναντι τριών (3), ότι προέβη με τρόπο εξακολουθητικό σε αναφορές που μπορούσαν να παραπλανήσουν τον μέσο τηλεθεατή σε σχέση με τις πιθανότητες κατάκτησης των προσφερομένων επάθλων, κατά τα ειδικότερα αναφερόμενα στο σκεπτικό.
Απαλλάσσει την εγκαλουμένη από την κατηγορία της μη αποστολής στοιχείων σχετικών με το μεταδοθέν τηλεοπτικό της πρόγραμμα.
Επιβάλλει στην εταιρεία με την επωνυμία: «ALPHA ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΗ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΑΕ»: α) κατά πλειοψηφία, με ψήφους επτά (7) έναντι μίας (1), τη διοικητική κύρωση του προστίμου των δέκα πέντε χιλιάδων (15.000) ευρώ για την προσβολή της ηθικής και πνευματικής ανάπτυξης των ανηλίκων και β) κατά πλειοψηφία, με ψήφους πέντε (5) έναντι τριών (3), τη διοικητική κύρωση του προστίμου των είκοσι χιλιάδων (20.000) ευρώ για την προβολή προγράμματος που μπορούσε να παραπλανήσει το κοινό ως προς τις πιθανότητες κατάκτησης των προσφερομένων επάθλων.
Κατά το άρθρο 4 παρ. 3 του Ν. 2328/1995, όπως έχει μετά την δια του άρθρου 23 παρ. 5 εδ. β' του Ν. 3166/2003 αντικατάστασή του, η παρούσα απόφαση κατά την προαναφερόμενη κύρωση, είναι εκτελεστή κατά:
1. Της εταιρείας ALPHA ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΗ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ Α.Ε. που εδρεύει στην Αθήνα, θέση Πέτσα - Βακαλόπουλου, ΒΙΟΠΑ Παλλήνης, με ΑΦΜ 094438520, Δ.Ο.Υ. ΦΑΕ Αθηνών.
2. Του Δραϊνάκη Εμμανουήλ του Γεωργίου, με ΑΦΜ 031089698, Δ.Ο.Υ. Ηλιούπολης, ως νομίμου εκπροσώπου της εταιρείας,
3. Της Βαρβεράκη Ιωάννας του Φωτίου, με ΑΦΜ 032051610, Δ.Ο.Υ. Αμαρουσίου, ως νομίμου εκπροσώπου της εταιρείας,
4. Της Αγγέλας Αλεσσανδρή του Ευσταθίου, με ΑΦΜ 028364721, Δ.Ο.Υ. Κορωπίου, ως νομίμου εκπροσώπου της εταιρείας.
Κρίθηκε και αποφασίστηκε την 19η Μαρτίου 2024 και δημοσιεύτηκε την 22α Απριλίου 2024.
Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ Ε.Σ.Ρ. H ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΕΥΤΕΡΠΗ ΚΟΥΤΖΑΜΑΝΗ - ΔΡΙΛΙΑ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΑΡΑΖΙΔΟΥ
Πληροφορίες: www.esr.gr
Παρατηρήσεις: Απόφαση 53/2024 - ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ ΕΣΡ - 22α Απριλίου 2024
