Διαβάστε ακολούθως την Απόφαση 56/2021 της Ανεξάρτητης Αρχής:
Η Ολομέλεια του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου, συνήλθε σε συνεδρίαση στον συνήθη γι’ αυτό τόπο την 5.4.2021 και ώρα 11:00, προκειμένου να συζητήσει επί της κατωτέρω υποθέσεως. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, Ευτέρπη Κουτζαμάνη-Δρίλια, αντιπρόεδρο, και τα μέλη (με τηλεδιάσκεψη μέσω «epresence.gov.gr»): Καλλιόπη Διαμαντάκου, Βασίλειο Καραποστόλη, Νικόλαο Κιάο, Ευαγγελία Μήτρου, Γιώργο Πλειό, Γεώργιο Σαρειδάκη και Σωκράτη Τσιχλιά. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ.
Αντικείμενο της συζήτησης ήταν η ενδεχόμενη παραβίαση της ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας από τον τηλεοπτικό σταθμό με τον διακριτικό τίτλο EUROPE ONE, ιδιοκτησίας της εταιρείας με την επωνυμία ΕΥΡΩΠΗ 1 ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΠΤΙΚΗ Α.Ε., αναφορικά:
(α) Με την μετάδοση δελτίων ειδήσεων σε νοηματική γλώσσα.
(β) Με την ημερήσια χρονική διάρκεια διαφημιστικών μηνυμάτων και μηνυμάτων τηλεπώλησης.
(γ) Με την σήμανση μηνυμάτων τηλεπώλησης. Η υπόθεση εξετάζεται ύστερα από την υπ’ αριθμόν 227/19.01.2016 καταγγελία.
Για τον έλεγχο σχηματίστηκε φάκελος με αριθμό 174/4.4.2016, ο οποίος χρεώθηκε στη διοικητική υπάλληλο Κ. Κοντοπούλου και στην ειδική επιστήμονα - νομικό Χάρι Τσίγκου. Η Διοικητική Υπάλληλος υπέβαλε στο ΕΣΡ την με αριθμό πρωτοκόλλου 886/ΕΣ/7.2.2016 έκθεση καταγραφής των πραγματικών περιστατικών της υπόθεσης. Στην συνέχεια, η Ειδική Επιστήμονας υπέβαλε στο ΕΣΡ την με αριθμό πρωτοκόλλου 662/ΕΣ/19.7.2017 νομική της εισήγηση.
Κατά τη συζήτηση της υπόθεσης παρέστη η πληρεξούσια δικηγόρος της εγκαλουμένης Όλγα Κετικίδου.
Ερωτηθείσα από τον Πρόεδρο, η Δικηγόρος δήλωσε ότι γνωρίζει το περιεχόμενο του φακέλου, έλαβε δε τον λόγο και ανέπτυξε τους ισχυρισμούς της.
Κατέθεσε στη συνέχεια και έγγραφο υπόμνημα (ΑΠ 2003/5.4.2021) και η συζήτηση κηρύχθηκε περαιωμένη.
Την 7.6.2021 και ώρα 10.00 η Ολομέλεια συνήλθε σε διάσκεψη επί της υποθέσεως, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου. Παρέστησαν τα αυτά ως άνω μέλη της, τα οποία είχαν λάβει μέρος στην ακρόαση. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ. Παρέστη επίσης και η ανωτέρω εισηγήτρια, η οποία ανέπτυξε το ζήτημα προφορικώς και αποχώρησε. Η Ολομέλεια, αφού παρακολούθησε την επίμαχη ροή προγράμματος και μελέτησε το σύνολο των στοιχείων του φακέλου.
ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ ΚΑΙ ΑΠΟΦΑΣΙΣΕ ΩΣ ΕΞΗΣ:
Ι. Νομικό Μέρος:
1. Το ΕΣΡ είναι η αρμόδια κατά το Σύνταγμα Αρχή (άρθρο 15 παρ. 2) για την άσκηση του άμεσου ελέγχου του κράτους επί της ραδιοφωνίας και της τηλεοράσεως και την επιβολή των προβλεπόμενων διοικητικών κυρώσεων σε περίπτωση παραβάσεων.
2. Με το άρθρο 6 παρ. 13 περ. γ' , στοιχεία (i) και (ii) του Ν. 3592/2007 (ΦΕΚ Α' 161) περί συγκέντρωσης και αδειοδότησης των επιχειρήσεων μέσων ενημέρωσης ορίζεται: «Το ελάχιστο περιεχόμενο του προγράμματος ενημερωτικού σταθμού, γενικού περιεχομένου, περιφερειακής εμβέλειας, περιλαμβάνει: i) καθημερινά τακτά πρωτότυπα δελτία ειδήσεων ημερησίως, συνολικής ημερήσιας διάρκειας μίας τουλάχιστον ώρας, εκ της οποίας ποσοστό τουλάχιστον τριάντα τοις εκατό (30%) αφορά σε θέματα τοπικού ενδιαφέροντος, ισομερώς κατανεμημένο μεταξύ των νομών της περιφέρειας που καλύπτει ο σταθμός, ii) τις αναφερόμενες στην περ. ii του εδαφίου β' κατηγορίες εκπομπών, εκ των οποίων τουλάχιστον είκοσι ώρες εβδομαδιαίως αφορούν σε θέματα τοπικού ενδιαφέροντος ισομερώς κατανεμημένες μεταξύ των νομών της περιφέρειας που καλύπτει ο σταθμός».
3. Με το άρθρο 6 παρ. 13 περ. ε' του ίδιου Ν. 3592/2007 ορίζεται: «Η μετάδοση δελτίων ειδήσεων στη νοηματική γλώσσα, με ταυτόχρονη αναγραφή υποτίτλων, διάρκειας τουλάχιστον επτά (7) λεπτών της ώρας μεταξύ των ωρών 17.00 έως 23.00 είναι υποχρεωτική για τους ενημερωτικούς σταθμούς. Οι παρουσιαστές της ελληνικής νοηματικής γλώσσας επιλέγονται από τους τηλεοπτικούς σταθμούς μετά από πρόταση της Ομοσπονδίας Κωφών Ελλάδος. Οι παραπάνω ελάχιστες υποχρεώσεις δεν εμποδίζουν τους τηλεοπτικούς σταθμούς και ιδίως την Ε.Ρ.Τ. Α.Ε. στην ανάληψη πρόσθετων πρωτοβουλιών προς εξυπηρέτηση των κωφών ατόμων».
4. Σύμφωνα με το άρθρο 9 παρ. 1α του Ν. 2251/1994 για την προστασία των καταναλωτών (που τροποποιήθηκε με το Ν. 3587/2007 και εφαρμόζεται βάσει του άρθρου 3 παρ. 17 του Ν. 2328/1995) «διαφήμιση κατά την έννοια του παρόντος νόμου είναι κάθε ανακοίνωση που γίνεται με κάθε μέσο στα πλαίσια εμπορικής, βιομηχανικής, βιοτεχνικής ή επαγγελματικής δραστηριότητας με στόχο την προώθηση της διάθεσης αγαθών ή υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένων των ακινήτων και των συναφών δικαιωμάτων και υποχρεώσεων».
5. Στο άρθρο 2 παρ. 1 περ. η' του ΠΔ/τος 109/2010 δίδεται ο ορισμός της οπτικοακουστικής εμπορικής ανακοίνωσης: «Εικόνες με ή χωρίς ήχο που προορίζονται για άμεση ή έμμεση προώθηση εμπορευμάτων, υπηρεσιών ή της εικόνας ενός φυσικού ή νομικού προσώπου που ασκεί οικονομική δραστηριότητα. Οι εικόνες αυτές συνοδεύουν ή περιλαμβάνονται σε πρόγραμμα έναντι πληρωμής ή αναλόγου ανταλλάγματος ή για λόγους αυτοπροβολής. Μορφές οπτικοακουστικής εμπορικής ανακοίνωσης συνιστούν ιδίως η τηλεοπτική διαφήμιση, η χορηγία, η τηλεπώληση και η τοποθέτηση προϊόντος».
6. Στο ίδιο ως άνω άρθρο 2 παρ. 1 περ. θ' του ΠΔ/τος 109/2010 δίνεται ο ορισμός της τηλεοπτικής διαφήμισης: «Κάθε μορφή τηλεοπτικής ανακοίνωσης που μεταδίδεται έναντι πληρωμής ή αναλόγου ανταλλάγματος ή για λόγους αυτοπροβολής από μια δημόσια ή ιδιωτική επιχείρηση (ΝΠΔΔ ή ΝΠΙΔ) ή φυσικό πρόσωπο στο πλαίσιο εμπορικής, βιομηχανικής ή βιοτεχνικής δραστηριότητας ή άσκησης επαγγέλματος, με σκοπό την προώθηση της παροχής αγαθών ή υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένων ακινήτων, δικαιωμάτων και υποχρεώσεων έναντι πληρωμής».
7. Επίσης στο ίδιο ως άνω άρθρο 2 παρ. 1 περ. ιβ' του ΠΔ/τος 109/2010 δίνεται ο ορισμός της τηλεπώλησης: «Άμεσες προσφορές προς το κοινό αγαθών ή υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένων ακινήτων, δικαιωμάτων και υποχρεώσεων, έναντι πληρωμής, ανεξάρτητα από τη διαδικασία καθορισμού του τιμήματος (όπως π.χ. πλειστηριασμός) ή τον τρόπο πληρωμής».
8. Με το άρθρο 10 παρ. 1 περ. α' του ΠΔ/τος 109/2010 προβλέπεται: «Οι οπτικοακουστικές εμπορικές ανακοινώσεις οφείλουν να αναγνωρίζονται εύκολα ως τέτοιες».
9. Με το άρθρο 20 παρ. 1 του ΠΔ/τος 109/2010 προβλέπεται: «η τηλεοπτική διαφήμιση και η τηλεπώληση πρέπει να είναι εύκολα αναγνωρίσιμες και σαφώς διακριτές από το συντακτικό περιεχόμενο του προγράμματος μέσω οπτικών ή/και ακουστικών ή/και χωρικών μέσων, με την επιφύλαξη της χρήσης νέων διαφημιστικών τεχνικών».
10. Με το άρθρο 23 παρ. 1 του ΠΔ/τος 109/2010 ορίζεται: «η αναλογία του χρόνου μετάδοσης διαφημιστικών μηνυμάτων και μηνυμάτων τηλεπώλησης μέσα σε κάθε δεδομένη ωρολογιακή ώρα δεν πρέπει να υπερβαίνει το 20%».
11. Τέλος, κατά τα στοιχεία β' και ε' της παραγράφου 1 του άρθρου 4 του Ν. 2863/2000, το Ε.Σ.Ρ ελέγχει την τήρηση των όρων που προβλέπονται στην εκάστοτε ισχύουσα ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία και επιβάλλει τις από το άρθρο 4 του Ν. 2328/1995 προβλεπόμενες κυρώσεις. Όπως προκύπτει περαιτέρω από το άρθρο 4 παρ. 1 στοιχείο α' του Ν. 2328/1995, η ως άνω αρμοδιότητα επιβολής διοικητικών κυρώσεων υφίσταται και για κάθε περίπτωση παραβίασης των νομοθετικών κανόνων που διέπουν τους ιδιωτικούς τηλεοπτικούς σταθμούς και γενικότερα τη λειτουργία της ραδιοτηλεόρασης.
Από τις διατάξεις αυτές συνάγεται:
α) Ότι η λειτουργία των ιδιωτικών τηλεοπτικών σταθμών περιφερειακής εμβέλειας ελεύθερης λήψης με γενικό ενημερωτικό χαρακτήρα υπόκειται στην τήρηση ορισμένων ελάχιστων υποχρεώσεων ως προς το περιεχόμενο του προγράμματος που μεταδίδουν.
β) Ότι βαρύνουσα σημασία έχει η προστασία των καταναλωτών, δηλαδή των τηλεθεατών.
γ) Ότι οι δραστηριότητες προώθησης επιχειρήσεων, προϊόντων και υπηρεσιών μέσω των διαφημιστικών μηνυμάτων και των μηνυμάτων τηλεπώλησης πρέπει να διακρίνονται από άλλα προγράμματα και να είναι σαφώς αναγνωρίσιμες από τους τηλεθεατές-καταναλωτές καθώς η προστασία αυτών από την υπερβολική διαφήμιση αποτελεί ουσιώδη πτυχή του σκοπού της ευρωπαϊκής νομοθεσίας (απόφ. ΔΕΕ της 23ης.10.2003-υπόθ. C- 245/01 και απόφ. ΔΕΕ της 18ης.10.2007-υπόθ. C-195/06).
δ) Ότι η τηλεπώληση διακρίνεται από τη διαφήμιση κατά το στοιχείο της απευθείας προσφοράς έναντι ανταλλάγματος μιας υπηρεσίας, η οποία καθίσταται άμεσα προσιτή στους τηλεθεατές στη διάρκεια ορισμένης εκπομπής (απόφ. ΔΕΕ της 18ης.10.2007-υπόθ. C-195/06, σκέψεις 30, 33 και 40). Συνεπώς, δεν μπορεί να υπάρχει τηλεαγορά χωρίς πραγματική παροχή υπηρεσιών και όταν δεν παρέχεται η δυνατότητα της άμεσης πρόσβασης των τηλεθεατών σε ορισμένη υπηρεσία το επίμαχο μήνυμα θεωρείται διαφημιστικό μήνυμα.
ε) Ότι «δεν επιτρέπεται στα κράτη μέλη να μειώνουν προς όφελος στοιχείων διαφημιστικού χαρακτήρα τον ελάχιστο χρόνο καθαρού προγράμματος, ο οποίος πρέπει να διατίθεται για τη μετάδοση προγραμμάτων ή λοιπού συντακτικού περιεχομένου, πέραν του 80% κάθε ωρολογιακής ώρας» (απόφ. ΔΕΕ της 17.2.2016- υπόθ. C-314/14, σημ. 60) και ότι είναι απαραίτητο η αναλογία του χρόνου μετάδοσης διαφημιστικών μηνυμάτων και μηνυμάτων τηλεπώλησης μέσα σε κάθε δεδομένη ωρολογιακή ώρα να μην υπερβαίνει το 20%, ήτοι τα 12' που είναι το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο (ΣτΕ 822/2018, 1258/2015, 636/2017, 827/2018). Εάν το ανωτέρω χρονικό όριο εφαρμοστεί σε εικοσιτετράωρη βάση, προκύπτει ότι ο συνολικός χρόνος μετάδοσης διαφημιστικών μηνυμάτων και μεμονωμένων μηνυμάτων τηλεαγοράς εντός μίας ημέρας δεν μπορεί να υπερβαίνει τις 5 ώρες περίπου.
Ο ισχυρισμός της εγκαλουμένης περί παρόδου χρόνου υπέρ το εύλογο μεταξύ της διάπραξης της παράβασης και της έκδοσης της διοικητικής πράξης από το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης (αρχή χρηστής διοίκησης και δικαιολογημένης/προστατευομένης εμπιστοσύνης του διοικούμενου) δεν είναι βάσιμος, καθώς η αρχή της προστατευομένης εμπιστοσύνης δεν έχει εφαρμογή προκειμένου περί επιβολής διοικητικής κύρωσης για παράβαση νόμου (ΣτΕ 3915 και 3918/2011, 3920/2006, 332/2017), δεν θεσπίζεται από τις σχετικές διατάξεις συγκεκριμένη αποκλειστική προθεσμία εντός της οποίας το Ε.Σ.Ρ. υποχρεούται να ασκήσει την αρμοδιότητα του να επιβάλει κύρωση (ΣτΕ 2358/2013, 2775/2017, 2758/2015) και δεν δημιούργησε το Ε.Σ.Ρ. με θετική ενέργεια του στον διοικούμενο τη σταθερή και εύλογη πεποίθηση ότι ορισμένη συμπεριφορά του είναι νόμιμη (ΣτΕ 37/2019, 2674/2013).
ΙΙ. Πραγματικό Μέρος
Από τα έγγραφα του φακέλου, την παρακολούθηση της επίμαχης ροή προγράμματος για τις ημέρες από την 15η έως και την 18η Ιανουαρίου 2016, και τους ισχυρισμούς της εγκαλουμένης (προβληθέντες προφορικώς και εγγράφως), προκύπτουν τα εξής:
α) Τα δελτία ειδήσεων που μεταδόθηκαν τις επίμαχες ημέρες υπερκαλύπτουν την ελάχιστη απαιτούμενη εκ του νόμου διάρκεια. Περιλαμβάνουν δε θέματα τοπικού ενδιαφέροντος σε ποσοστό που υπερβαίνει το 30% που ορίζει ο νόμος. Ωστόσο, δεν μεταδίδονται δελτία ειδήσεων στη νοηματική γλώσσα.
β) Κατά τη διάρκεια του εικοσιτετράωρου προγράμματος που μετέδωσε η εγκαλούμενη από την 15η έως και την 18η Ιανουαρίου 2016 προβλήθηκαν μηνύματα που περιείχαν τηλεφωνικό αριθμό υψηλής χρέωσης με σκοπό την επικοινωνία των τηλεθεατών είτε με υπηρεσία αστρολογικών προβλέψεων, είτε με υπηρεσία γνωριμιών για ενηλίκους. Η χρήση των εν λόγω υπηρεσιών από τους τηλεθεατές δεν ήταν δυνατό να πραγματοποιηθεί άμεσα σε πραγματικό χρόνο, επομένως δεν υφίστατο πραγματική παροχή υπηρεσιών τηλεπώλησης. Τα επίμαχα μηνύματα μεταδίδονται «με σκοπό την προώθηση της παροχής αγαθών ή υπηρεσιών» και για το λόγο αυτό εμπίπτουν στον ορισμό περί τηλεοπτικής διαφήμισης, ο δε χρόνος μετάδοσής τους προστίθεται στο χρόνο μετάδοσης των λοιπών διαφημιστικών μηνυμάτων. Συνεπώς, ο συνολικός ημερήσιος χρόνος διαφημιστικών μηνυμάτων και μεμονωμένων μηνυμάτων τηλεπώλησης διαμορφώθηκε ως εξής: την 15η.1.2016 ανήλθε σε 4 ώρες, 45'και 16", την 16η.1.2016 ανήλθε σε 5 ώρες, 19'και 25", την 17η.1.2016 ανήλθε σε 5 ώρες, 11'και 48", την 18η.1.2016 ανήλθε σε 5 ώρες, 11'και 54".
γ) Τα μεμονωμένα μηνύματα τηλεπώλησης που μεταδόθηκαν στη διάρκεια όλων των επίμαχων ημερών, ήτοι από την 15η έως και την 18η Ιανουαρίου 2016, δεν έφεραν ειδικό οπτικό σήμα κατά την έναρξη και λήξη της μετάδοσής τους.
Η εγκαλουμένη με το υπόμνημά της ισχυρίστηκε ότι η συνεργασία με την Ομοσπονδία Κωφών Ελλάδος «δεν είναι απρόσκοπτη», με αποτέλεσμα να υπάρχουν κενά στη στελέχωση του σταθμού με παρουσιαστές του δελτίου ειδήσεων στη νοηματική γλώσσα.
ΙΙΙ. Υπαγωγή
Ενόψει των ανωτέρω, ως προς το πρώτο ζήτημα κρίνεται ότι δεν ετελέσθη αδίκημα. Το ίδιο ισχύει και ως προς το δεύτερο ζήτημα λαμβανομένης υπόψη της μικρής απόκλισης, κατά ορισμένα πρώτα λεπτά, που διαπιστώθηκε στο συνολικό ημερήσιο χρόνο μετάδοσης διαφημιστικών μηνυμάτων και μεμονωμένων μηνυμάτων τηλεπώλησης τις επίμαχες ημέρες. Ως προς το τρίτο ζήτημα κρίνεται ότι η εγκαλουμένη εταιρεία παραβίασε -εκ προθέσεως- τις αναφερόμενες στο νομικό μέρος της παρούσας διατάξεις. Επομένως, πρέπει να επιβληθεί στην εγκαλουμένη διοικητική κύρωση και δη εκείνη της συστάσεως.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ Η ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ:
(α) Απαλλάσσει την εγκαλουμένη των κατηγοριών για μη μετάδοση ειδήσεων σε νοηματική γλώσσα και για υπέρβαση διαφημιστικού χρόνου. (β) Δέχεται ότι ο σταθμός της εγκαλουμένης παραβίασε -εκ προθέσεως- τη ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία ως προς τη διάταξη περί καταλλήλου σημάνσεως των μεμονωμένων μηνυμάτων τηλεπώλησης, κατά τα αναφερόμενα στο σκεπτικό.
Επιβάλλει στην εταιρεία με την επωνυμία ΕΥΡΩΠΗ 1 ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΠΤΙΚΗ Α.Ε., ιδιοκτήτρια του τηλεοπτικού σταθμού EUROPE ONE, τη διοικητική κύρωση της συστάσεως όπως ο σταθμός επιθέτει στο μέλλον κατάλληλο οπτικό, ακουστικό ή χωρικό μέσο σημάνσεως κατά την έναρξη και τη λήξη της μετάδοσης των μεμονωμένων μηνυμάτων τηλεπώλησης.
Κρίθηκε και αποφασίστηκε την 7η Ιουνίου 2021 και δημοσιεύτηκε την 4η Φεβρουαρίου 2022.
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ Ε.Σ.Ρ. H ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΥΤΡΟΜΑΝΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΑΡΑΖΙΔΟΥ
Πληροφορίες: www.esr.gr
Παρατηρήσεις: Απόφαση 56/2021 - Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης (ΕΣΡ) - 4η Φεβρουαρίου 2022
