Διαβάστε ακολούθως την Απόφαση 147/2021 της Ανεξάρτητης Αρχής:
Η Ολομέλεια του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου, συνήλθε σε συνεδρίαση στον συνήθη γι’ αυτό τόπο την 22.6.2021 και ώρα 11:00, προκειμένου να συζητήσει επί της κατωτέρω υποθέσεως. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, Ευτέρπη Κουτζαμάνη-Δρίλια, αντιπρόεδρο, και (με τηλεδιάσκεψη μέσω «epresence.gov.gr») τα μέλη: Καλλιόπη Διαμαντάκου, Βασίλειο Καραποστόλη, Νικόλαο Κιάο, Γεώργιο Πλειό, Γεώργιο Σαρειδάκη και Σωκράτη Τσιχλιά. Απόν το μέλος Ευαγγελία Μήτρου, η οποία είχε κληθεί νομίμως. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ.
Αντικείμενο της συζήτησης ήταν η ενδεχόμενη τέλεση από τον ραδιοφωνικό σταθμό με τον διακριτικό τίτλο ROCK FM Ν. Αττικής, ιδιοκτησίας της εταιρείας με την επωνυμία: «ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΕΚΔΟΣΕΩΝ ΚΑΙ ΟΠΤΙΚΟΑΚΟΥΣΤΙΚΩΝ ΜΕΣΩΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Α.Ε”, του αδικήματος της δυσμενούς διάκρισης προσώπων στη βάση του φύλου, κατά τη μετάδοση διαφημιστικού μηνύματος της υπηρεσίας «Cosmote Whats’up», στη διάρκεια της εκπομπής «Rock Legends» κατά την 8.6.2018 (ώρα 06:00-10:30). Η υπόθεση εξετάζεται ύστερα από την με αριθμό πρωτοκόλλου ΕΣΡ 3252/8.6.2018 καταγγελία.
Για τον έλεγχο σχηματίστηκε φάκελος με αριθμό 251/11.7.2018, ο οποίος ανατέθηκε στη διοικητική υπάλληλο Αικατερίνη Κοντοπούλου και στην ειδική επιστήμονα - νομικό Χάρι Τσίγκου. Η Διοικητική Υπάλληλος υπέβαλε στο ΕΣΡ την με αριθμό πρωτοκόλλου 97/ΕΣ/23.1.2019 έκθεση καταγραφής των πραγματικών περιστατικών της υπόθεσης. Στην συνέχεια, η Ειδική Επιστήμων υπέβαλε στο ΕΣΡ την με αριθμό πρωτοκόλλου 701/ΕΣ/24.7.2019 νομική της εισήγηση.
Κατά τη συζήτηση της υπόθεσης, παρέστη για λογαριασμό της λειτουργούσης τον σταθμό ως άνω εταιρείας (με τηλεδιάσκεψη μέσω «epresence.gov.gr») ο πληρεξούσιος δικηγόρος της Στέλιος Μιχαλόπουλος. Ερωτηθείς από τον Πρόεδρο, ο Δικηγόρος απάντησε ότι γνωρίζει το περιεχόμενο του φακέλου, έλαβε δε τον λόγο και ανέπτυξε τους ισχυρισμούς του. Στη συνέχεια κατέθεσε το με αριθμό πρωτοκόλλου 3683/22.6.2021 έγγραφο υπόμνημα και η συζήτηση κηρύχθηκε περαιωμένη.
Την 1.11.2021 και ώρα 10.00 η Ολομέλεια συνήλθε σε διάσκεψη επί της υποθέσεως, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, Ευτέρπη Κουτζαμάνη - Δρίλια, αντιπρόεδρο, και (με τηλεδιάσκεψη μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας «epresence.gov.gr») τα μέλη: Καλλιόπη Διαμαντάκου, Βασίλειο Καραποστόλη, Ευαγγελία Μήτρου, Γεώργιο Πλειό και Σωκράτη Τσιχλιά. Απόντα τα μέλη Νικόλαος Κιάος και Γεώργιος Σαρειδάκης, οι οποίοι είχαν κληθεί νομίμως. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ. Ο Πρόεδρος ενημέρωσε αναλυτικά για την υπόθεση την απούσα κατά την συζήτηση Ευαγγελία Μήτρου αναγιγνώσκοντας την έγγραφη εισήγηση, το υπόμνημα της εγκαλουμένης και το σύνολο των λοιπών εγγράφων του φακέλου. Παρέστη επίσης και η ανωτέρω εισηγήτρια, η οποία ανέπτυξε το ζήτημα προφορικώς και αποχώρησε. Η Ολομέλεια, αφού άκουσε την επίμαχη ροή προγράμματος και μελέτησε το σύνολο των στοιχείων του φακέλου.
ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ ΚΑΙ ΑΠΟΦΑΣΙΣΕ ΩΣ ΕΞΗΣ:
Ι. Νομικό Μέρος
1. Το ΕΣΡ είναι η αρμόδια κατά το Σύνταγμα Αρχή (άρθρο 15 παρ. 2) για την άσκηση του άμεσου ελέγχου του κράτους επί της ραδιοφωνίας και της τηλεοράσεως και την ενδεχόμενη επιβολή, σε περίπτωση παραβάσεων, των προβλεπόμενων διοικητικών κυρώσεων. Ο άμεσος αυτός κρατικός έλεγχος αποσκοπεί μεταξύ άλλων στην εξασφάλιση της ποιοτικής στάθμης των μεταδιδόμενων προγραμμάτων και στην προστασία της προσωπικότητας και της αξίας των αναφερόμενων προσώπων.
2. Στο άρθρο 2 παρ. 1 περ. η' του ΠΔ/τος 109/2010 δίδεται ο ορισμός της οπτικοακουστικής εμπορικής ανακοίνωσης: «Εικόνες με ή χωρίς ήχο που προορίζονται για άμεση ή έμμεση προώθηση εμπορευμάτων, υπηρεσιών ή της εικόνας ενός φυσικού ή νομικού προσώπου που ασκεί οικονομική δραστηριότητα. Οι εικόνες αυτές συνοδεύουν ή περιλαμβάνονται σε πρόγραμμα έναντι πληρωμής ή αναλόγου ανταλλάγματος ή για λόγους αυτοπροβολής. Μορφές οπτικοακουστικής εμπορικής ανακοίνωσης συνιστούν ιδίως η τηλεοπτική διαφήμιση, η χορηγία, η τηλεπώληση και η τοποθέτηση προϊόντος».
3. Οι ραδιοφωνικοί φορείς υποχρεούνται να μεριμνούν για την ποιότητα του προγράμματος, καθώς και την προαγωγή του πολιτισμού με τη μετάδοση εκπομπών λόγου και τέχνης. Ειδικότερα, το άρθρο 6 παρ. 2 του Ν. 2328/1995 ορίζει τα εξής: «Οι άδειες χορηγούνται για την εξυπηρέτηση του δημόσιου συμφέροντος και η χρήση τους συνιστά δημόσια λειτουργία. Οι σταθμοί στους οποίους χορηγούνται οι άδειες υποχρεούνται να μεριμνούν για την ποιότητα του προγράμματος, την αντικειμενική ενημέρωση, τη διασφάλιση της πολυφωνίας, καθώς και την προαγωγή του πολιτισμού με τη μετάδοση εκπομπών λόγου και τέχνης».
4. Η παραπάνω επιταγή (αποδίδοντας προφανώς γενική νομική αρχή) επαναλαμβάνεται και από τους ειδικότερους νομοθετικούς κανόνες που αφορούν τις εκπομπές και τα διαφημιστικά μηνύματα που μεταδίδονται από τους ραδιοφωνικούς φορείς. Συγκεκριμένα, το άρθρο 8 παρ. 1 του Ν. 2328/1995 ορίζει: «οι εκπομπές (περιλαμβανομένων και των διαφημίσεων) όλων των ραδιοφωνικών σταθμών διέπονται από τις αρχές και τους κανόνες εκπομπών και διαφημίσεων που ισχύουν για τις εκπομπές της Ελληνικής Ραδιοφωνίας Τηλεόρασης Α.Ε. στο πλαίσιο του άρθρου 15 παρ. 2 του Συντάγματος και της Οδηγίας 89/552/Ε.Ο.Κ. του Συμβουλίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων της 3ης.10.1989 που εφαρμόζεται αναλόγως και ως προς αυτούς. Η τήρηση των σχετικών υποχρεώσεων αποτελεί θεμελιώδη όρο της άδειας λειτουργίας του ραδιοφωνικού σταθμού».
5. Οι γενικές αρχές και οι κανόνες που διέπουν το περιεχόμενο των ραδιοτηλεοπτικών διαφημίσεων διατυπώνονται σε ειδικότερες διατάξεις. Με το άρθρο 4 παρ. 2, στοιχεία α' και β' του Κώδικα Δεοντολογίας Ραδιοτηλεοπτικών Διαφημίσεων (Κανονισμός 3/1991) προβλέπεται: «ο ραδιοτηλεοπτικός σταθμός οφείλει να μη μεταδίδει διαφημίσεις οι οποίες: α) απάδουν προς τον σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, β) εισάγουν διακρίσεις ιδίως λόγω φυλής, φύλου, θρησκείας ή ιθαγένειας». Με το άρθρο 10 παρ. 1, στοιχεία γ' και δ' του ΠΔ/τος 109/2010 προβλέπεται: «οι οπτικοακουστικές εμπορικές ανακοινώσεις οφείλουν: γ) να μη θίγουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, δ) να μην εισάγουν ή προάγουν διακρίσεις λόγω φύλου, φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, εθνικότητας, θρησκείας, πεποιθήσεων, αναπηρίας, ηλικίας ή σεξουαλικού προσανατολισμού».
6. Συναφώς, και σε συνέπεια προς τα ανωτέρω, απαγορεύεται η προβολή διαφημιστικών μηνυμάτων που περιέχουν μειωτικούς χαρακτηρισμούς ή προσβλητικές εκφράσεις προς ορισμένο φύλο κατά τρόπο πρόσφορο να πλήξει την αξιοπρέπεια του πληθυσμού που ανήκει σε αυτό.
7. Τέλος, κατά τα στοιχεία β' και ε' της παραγράφου 1 του άρθρου 4 του Ν. 2863/2000, το Ε.Σ.Ρ ελέγχει την τήρηση των όρων που προβλέπονται στην εκάστοτε ισχύουσα ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία και επιβάλλει, σε περίπτωση παραβάσεων, τις από τα άρθρα 4 και 8 παρ. 5 του Ν. 2328/1995 προβλεπόμενες κυρώσεις.
ΙΙ. Πραγματικό μέρος
Από τα έγγραφα του φακέλου, από την ακρόαση της επίμαχης ροής προγράμματος και από τους ισχυρισμούς της εγκαλουμένης (προβληθέντες προφορικώς και εγγράφως) προέκυψαν τα εξής.
Την 8η.7.2018 μεταδόθηκε από την εγκαλουμένη διαφημιστικό μήνυμα της εταιρείας κινητής τηλεφωνίας Cosmote που παρέχει την υπηρεσία «Cosmote Whats’up». Το μήνυμα περιελάμβανε διάλογο ενός άνδρα και μιας γυναίκας, κατά τη διάρκεια του οποίου ο άνδρας απευθύνθηκε στη γυναίκα με έντονο τρόπο («σκάσε»), αλλά με προφανή διάθεση αστεϊσμού, ώστε να δημιουργηθεί νοηματική σύνδεση με το κεντρικό μήνυμα της διαφημιζόμενης υπηρεσίας («Τώρα, μη σκας!
Γιατί με το πακέτο «combo social και chat now» του «What’s up» έχεις και 2 gigabyte για όλα τα social media και chat apps για να μην το βουλώνεις ποτέ και επιπλέον 700 megabyte για όλο το internet σε ένα μόνο πακέτο με 8,5 ευρώ»).
ΙΙΙ. Υπαγωγή
Ενόψει των ανωτέρω, κρίνεται ότι δεν στοιχειοθετείται το αδίκημα περί μετάδοσης διαφημιστικού μηνύματος με περιεχόμενο που προάγει διακρίσεις λόγω φύλου, γι’ αυτό η εγκαλουμένη πρέπει να απαλλαγεί της σχετικής κατηγορίας.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ Η ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ
Απαλλάσσει την εγκαλουμένη της κατηγορίας περί μετάδοσης διαφημιστικού μηνύματος με περιεχόμενο που προάγει διακρίσεις λόγω φύλου, κατά τα αναφερόμενα στο σκεπτικό.
Κρίθηκε και αποφασίστηκε την 1η Νοεμβρίου 2021 και δημοσιεύτηκε την 13η Μαΐου 2022.
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ Ε.Σ.Ρ. H ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΥΤΡΟΜΑΝΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΑΡΑΖΙΔΟΥ
Πληροφορίες: www.esr.gr
Παρατηρήσεις: Απόφαση 147/2021 - ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ (ΕΣΡ) - 13η Μαΐου 2022
