Διαβάστε ακολούθως την Απόφαση 204/2021 της Ανεξάρτητης Αρχής:
Η Ολομέλεια του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου, συνήλθε σε συνεδρίαση στον συνήθη γι’ αυτό τόπο την 23.11.2020 και ώρα 11:00, προκειμένου να συζητήσει επί της κατωτέρω υποθέσεως. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο και (με τηλεδιάσκεψη μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας «epresence.gov.gr») τα μέλη: Καλλιόπη Διαμαντάκου, Βασίλειο Καραποστόλη, Νικόλαο Κιάο, Γεώργιο Πλειό, Ευαγγελία Μήτρου και Γεώργιο Σαρειδάκη. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ.
Αντικείμενο της συζήτησης ήταν η ενδεχόμενη παραβίαση της ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας από τον τηλεοπτικό σταθμό με τον διακριτικό τίτλο «ΚΡΗΤΗ TV 1» περιφερειακής εμβέλειας του Νομού Χανίων, ιδιοκτησίας της εταιρείας με την επωνυμία «ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗ ΚΡΗΤΗΣ Α.Ε.», κατά την προβολή της εκπομπής με τίτλο «ΑΝΑΤΡΕΠΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ» που μεταδόθηκε την 19.9.2019 μεταξύ 22.00 και 23.20, αναφορικά με διατάξεις περί μισαλλόδοξου λόγου και δυσμενούς διάκρισης έναντι μεταναστών. Η υπόθεση εξετάζεται ύστερα από την με αριθμό πρωτοκόλλου ΕΣΡ 4352/29.10.2019 καταγγελία.
Για τον έλεγχο σχηματίστηκε φάκελος με αριθμό 18/10.1.2020, ο οποίος χρεώθηκε στη διοικητική υπάλληλο Κατερίνα Κοντοπούλου και στην ειδική επιστήμονα - νομικό Όλγα Γαρουφαλιά. Η Διοικητική Υπάλληλος υπέβαλε στο ΕΣΡ την με αριθμό πρωτοκόλλου 175/ΕΣ/27.2.2020 έκθεση καταγραφής των πραγματικών περιστατικών της υπόθεσης και η Ειδική Επιστήμων την με αριθμό πρωτοκόλλου 289/ΕΣ/30.3.2020 νομική της εισήγηση.
Κατά τη συζήτηση της υπόθεσης παρέστη, για λογαριασμό του ως άνω φορέα, ο Παναγιώτης Γιαννόπουλος, πληρεξούσιος δικηγόρος. Ερωτηθείς από τον Πρόεδρο ο Πληρεξούσιος Δικηγόρος του αιτούντος δήλωσε ότι γνωρίζει το περιεχόμενο του φακέλου, έλαβε δε τον λόγο και ανέπτυξε τους ισχυρισμούς του. Ζήτησε στη συνέχεια -και η Ολομέλεια δέχτηκε- να του παρασχεθεί προθεσμία για την κατάθεση εγγράφου υπομνήματος μέχρι και την 18.12.2020 και ώρα 14.00 και η συζήτηση κηρύχθηκε περαιωμένη. Κατόπιν αιτήσεως του Πληρεξουσίου Δικηγόρου του σταθμού με ΑΠ 5773/18.12.2020, η προθεσμία υποβολής υπομνήματος παρατάθηκε έως και την 22.12.2020. Τελικώς, ο σταθμός κατέθεσε στη Γραμματεία το με αριθμό πρωτοκόλλου ΕΣΡ 5839/22.12.2020 υπόμνημά του.
Την 7.12.2021 και ώρα 11.00 η Ολομέλεια συνήλθε σε διάσκεψη επί της υποθέσεως, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, Ευτέρπη Κουτζαμάνη - Δρίλια, αντιπρόεδρο και (με τηλεδιάσκεψη μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας «epresence.gov.gr») τα μέλη: Καλλιόπη Διαμαντάκου, Νικόλαο Κιάο, Ευαγγελία Μήτρου, Γεώργιο Πλειό, Βασίλειο Καραποστόλη και Σωκράτη Τσιχλιά. Απόν το μέλος, Γεώργιος Σαρειδάκης, ο οποίος είχε κληθεί νομίμως. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ. Ο Πρόεδρος ενημέρωσε αναλυτικά για την υπόθεση τους απόντες κατά την συζήτηση Ευτέρπη Κουτζαμάνη - Δρίλια και Σωκράτη Τσιχλιά αναγιγνώσκοντας τις έγγραφες εισηγήσεις, τα υπομνήματα της εγκαλουμένης και το σύνολο των λοιπών εγγράφων του φακέλου. Η Ολομέλεια, αφού παρακολούθησε την επίμαχη ροή προγράμματος και άκουσε την Εισηγήτρια:
ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ ΚΑΙ ΑΠΟΦΑΣΙΣΕ ΩΣ ΕΞΗΣ:
Ι. Νομικό μέρος
Το ΕΣΡ είναι η αρμόδια κατά το Σύνταγμα Αρχή (άρθρο 15 παρ. 2) για την άσκηση του άμεσου ελέγχου του κράτους επί της ραδιοφωνίας και της τηλεοράσεως και την επιβολή των προβλεπόμενων διοικητικών κυρώσεων σε περιπτώσεις παραβάσεων.
1. Η ελευθερία της έκφρασης θεσπίζεται στις εξής διατάξεις:
α) Στο άρθρο 10 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) που κυρώθηκε από την Ελλάδα με τον Ν. 2329/1953 και στη συνέχεια με το
Ν.Δ. 53/1974, το οποίο ορίζει: «1. Παν πρόσωπον έχει δικαίωμα εις την ελευθερίαν εκφράσεως. Το δικαίωμα τούτο περιλαμβάνει την ελευθερίαν γνώμης ως και την ελευθερίαν λήψεως ή μεταδόσεως πληροφοριών ή ιδεών, άνευ επεμβάσεως δημοσίων αρχών και ασχέτως συνόρων ...
2. «Η άσκηση των ελευθεριών τούτων συνεπαγομένων καθήκοντα και ευθύνας, δύναται να υπαχθεί εις ορισμένας διατυπώσεις, όρους, περιορισμούς ή κυρώσεις, προβλεπομένους υπό του νόμου και
αποτελούντας αναγκαία μέτρα εν δημοκρατική κοινωνία δια την προστασία της υπολήψεως ή των δικαιωμάτων των τρίτων».
β) Στο άρθρο 5Α παρ. 1 του Συντάγματος, το οποίο ορίζει: «Καθένας έχει δικαίωμα στην πληροφόρηση, όπως νόμος ορίζει. Περιορισμοί στο δικαίωμα αυτό είναι δυνατόν να επιβληθούν με νόμο μόνο εφόσον είναι απολύτως αναγκαίοι και δικαιολογούνται για λόγους εθνικής ασφάλειας, καταπολέμησης του εγκλήματος ή προστασίας δικαιωμάτων και συμφερόντων τρίτων».
γ) Όσον αφορά στη ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία η δημοσιογραφική ελευθερία θεσπίζεται στο άρθρο 2 παρ. 2 του Π.Δ. 77/2003, το οποίο ορίζει: «Ο δημοσιογράφος υπερασπίζεται την ελευθερία της έκφρασης και, στο πλαίσιο της δημοσιογραφικής δεοντολογίας, έχει το δικαίωμα, να μεταδίδει ανεμπόδιστα πληροφορίες και σχόλια για να εξασφαλίσει την ενημέρωση της κοινής γνώμης».
2. Η απαγόρευση διακρίσεων θεσπίζεται στις εξής διατάξεις:
α) Στο άρθρο 21 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, το οποίο ορίζει: «1. Απαγορεύεται κάθε διάκριση ιδίως λόγω φύλου, φυλής, χρώματος, εθνοτικής καταγωγής ή κοινωνικής προέλευσης, γενετικών χαρακτηριστικών, γλώσσας, θρησκείας ή πεποιθήσεων, πολιτικών φρονημάτων ή κάθε άλλης γνώμης, ιδιότητας μέλους εθνικής μειονότητας, περιουσίας, γέννησης, αναπηρίας, ηλικίας ή γενετήσιου προσανατολισμού. 2. Εντός του πεδίου εφαρμογής των Συνθηκών και με την επιφύλαξη των ειδικών διατάξεών τους, απαγορεύεται κάθε διάκριση λόγω ιθαγενείας».
β) Στο άρθρο 2 της Οικουμενικής Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, το οποίο ορίζει: «Κάθε άνθρωπος είναι υποκείμενο όλων των δικαιωμάτων και ελευθεριών που αναφέρονται στην παρούσα Διακήρυξη, χωρίς καμιά απολύτως διάκριση, όπως το φύλο, η γλώσσα, η θρησκεία, οι πολιτικές ή άλλες πεποιθήσεις, η εθνική ή κοινωνική καταγωγή, η περιουσία, η γέννηση ή οποιαδήποτε άλλη κατάσταση. Επίσης δεν είναι επιτρεπτό να γίνεται καμία διάκριση λόγω του πολιτικού, νομικού ή διεθνούς καθεστώτος της χώρας από την οποία προέρχεται κανείς, είτε πρόκειται για χώρα ή εδαφική περιοχή ανεξάρτητη, είτε για χώρα μη ανεξάρτητη, υπό εποπτεία ή υπό οποιονδήποτε άλλο περιορισμό κυριαρχίας».
γ) Στο άρθρο 14 της ΕΣΔΑ, το οποίο ορίζει: «Η χρήσις των αναγνωριζομένων εν τη παρούση Συμβάσει δικαιωμάτων και ελευθεριών δέον να εξασφαλισθή ασχέτως διακρίσεως φύλου, φυλής, χρώματος, γλώσσης, θρησκείας, πολιτικών ή άλλων πεποιθήσεων, εθνικής ή κοινωνικής προελεύσεως, συμμετοχής εις εθνικήν μειονότητα, περιουσίας, γεννήσεως ή άλλης καταστάσεως».
δ) Στο άρθρο 5 παρ. 2 του Συντάγματος, το οποίο ορίζει: «Όλοι όσοι βρίσκονται στην Ελληνική Επικράτεια απολαμβάνουν την απόλυτη προστασία της ζωής, της τιμής και της ελευθερίας τους, χωρίς διάκριση εθνικότητας, φυλής, γλώσσας και θρησκευτικών ή πολιτικών πεποιθήσεων. Εξαιρέσεις επιτρέπονται στις περιπτώσεις που προβλέπει το διεθνές δίκαιο».
3. Όσον αφορά στη ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία η απαγόρευση διακρίσεων θεσπίζεται στις εξής διατάξεις: ι) Στο άρθρο 7 παρ. 1 του Π.Δ. 109/2010, το οποίο ορίζει: «Οι πάροχοι υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων οφείλουν να λαμβάνουν τα απαραίτητα μέτρα, ώστε οι παρεχόμενες από αυτούς υπηρεσίες να μην προκαλούν μίσος λόγω φυλής, φύλου, θρησκείας, πεποιθήσεων, εθνικότητας, αναπηρίας, ηλικίας και σεξουαλικού προσανατολισμού», ιι) Στο άρθρο 4 παρ. 1 του Π.Δ. 77/2003, το οποίο ορίζει: «Δεν επιτρέπεται η παρουσίαση προσώπων με τρόπο, ο οποίος υπό τις συγκεκριμένες συνθήκες, μπορεί να ενθαρρύνει, τον εξευτελισμό, την κοινωνική απομόνωση ή τις δυσμενείς διακρίσεις σε βάρους τους από μέρος του κοινού βάσει ιδίως του φύλου, της φυλής, της εθνικότητας, της γλώσσας, της θρησκείας, της ιδεολογίας, της ηλικίας, της ασθένειας ή αναπηρίας, του γενετήσιου προσανατολισμού ή του επαγγέλματος», ιιι) Στο άρθρο 4 παρ. 2 του Π.Δ. 77/2003, το οποίο ορίζει: «Δεν επιτρέπεται η προβολή μειωτικών, ρατσιστικών, ξενοφοβικών ή σεξιστικών μηνυμάτων και χαρακτηρισμών, καθώς και μισαλλόδοξων θέσεων και γενικά δεν πρέπει να θίγονται εθνοτικές και θρησκευτικές μειονότητες και άλλες ευάλωτες ή ανίσχυρες πληθυσμιακές ομάδες».
4. Το άρθρο 2 α του Κώδικα Δεοντολογίας Δημοσιογραφικού επαγγέλματος της ΕΣΗΕΑ ορίζει: «Ο δημοσιογράφος δικαιούται και οφείλει να αντιμετωπίζει ισότιμα τους πολίτες, χωρίς διακρίσεις εθνικής καταγωγής, φύλου, φυλής, θρησκείας, πολιτικών φρονημάτων, οικονομικής κατάστασης και κοινωνικής θέσης».
5. Η ελευθερία της έκφρασης αποτελεί ατομικό δικαίωμα υπό την έννοια ότι αποτελεί μέσο για την αυτοπραγμάτωση του ατόμου και πολιτικό δικαίωμα, διότι αποτελεί προϋπόθεση του ελεύθερου δημοσίου διαλόγου και ως εκ τούτου του ελεύθερου σχηματισμού της πολιτικής βούλησης των πολιτών. Η ελευθερία της έκφρασης αποτελεί ένα από τα ουσιωδέστερα θεμέλια μίας ανοικτής δημοκρατικής κοινωνίας. Η ουσία της ελευθερίας της έκφρασης έγκειται στην ελευθερία γνώμης και λήψης ή μετάδοσης πληροφοριών και ιδεών χωρίς παρέμβαση από τις αρχές. Οποιοσδήποτε ασκεί το δικαίωμα της έκφρασης αναλαμβάνει «καθήκοντα και υποχρεώσεις», η έκταση των οποίων εξαρτάται από τις συνθήκες υπό τις οποίες ενήργησε και τα μέσα που χρησιμοποίησε. Το είδος του μέσου που χρησιμοποιείται διαφοροποιεί την έκταση της προστασίας της. Οι πολύ πιο άμεσες και έντονες συνέπειες που επιφέρουν τα ραδιοτηλεοπτικά μέσα έναντι παραδοσιακών μορφών επικοινωνίας (λ.χ. του τύπου), λόγω του ότι μεταφέρουν το μήνυμα ή την πληροφορία σε απεριόριστο αριθμό προσώπων με χρήση εικόνας και ήχου (ΕΔΔΑ, Delfi SA κατά Εσθονίας, παρ. 134, Jersild κατά Δανίας, παρ. 31) και λόγω της δύναμης της ζωντανής εικόνας (ΕΔΔΑ, Jersild κατά Δανίας, 23.9.1994, παρ. 31) δικαιολογούν κατά την έννοια της παρ. 1 του άρθρου 14 και του άρθρου 10 της ΕΣΔΑ, εντονότερους περιορισμούς κατά την άσκηση του δικαιώματος, κυρίως για την προάσπιση των δικαιωμάτων των τρίτων.
Κατά τη στάθμιση τυχόν συγκρουόμενων δικαιωμάτων λαμβάνονται υπόψη τα εξής κριτήρια: α) το πλαίσιο μέσα στο οποίο εκφέρεται ο επίδικος λόγος, αν δηλαδή αφορά ένα ζήτημα γενικότερου ενδιαφέροντος ή όχι, β) αν αφορά το γραπτό ή προφορικό λόγο, δεδομένου ότι γίνεται δεκτό ότι η αμεσότητα του προφορικού λόγου μπορεί να δικαιολογήσει τη χρήση εκφράσεων και χαρακτηρισμών που θα ήταν αθέμιτοι στο γραπτό λόγο (ΕΔΔΑ, Fuentes Bobo κατά Ισπανίας, 29.2.2000, ΕΔΔΑ, Gunduz κατά Τουρκίας, 4.12.2003, ΕΔΔΑ, Mamere κατά Γαλλίας, 7.11.2006, ΕΔΔΑ, Filatenco κατά Ρωσίας, 6.12.2007), γ) ποια πρόσωπα αφορά ο επίδικος λόγος, διότι τα όρια ανεκτής κριτικής είναι ευρύτερα για τα δημόσια πρόσωπα απ’ ότι για έναν απλό ιδιώτη και δ) αν πρόκειται για αξιολογικές κρίσεις ή για επίκληση πραγματικών γεγονότων.
Η έκφραση απόψεων επί πολιτικών θεμάτων ή θεμάτων δημοσίου ενδιαφέροντος δικαιούνται a priori υψηλής προστασίας, και ως εκ τούτου υφίσταται μικρό περιθώριο επεμβάσεων (ΕΔΔΑ, Mamere κατά Γαλλίας, παρ. 20), γεγονός που δεν ισχύει για την έκφραση απόψεων που προωθούν ή υποκινούν, άμεσα ή έμμεσα, τη βία, το μίσος, την ξενοφοβία ή κάθε άλλη μορφή μη ανεκτικότητας. Ο ορισμός ενός θέματος ως δημοσίου ενδιαφέροντος περιλαμβάνει τα ζητήματα επικαιρότητας που προκαλούν το δικαιολογημένο γενικό ενδιαφέρον, την μετανάστευση και την αντιμετώπιση των αλλοδαπών από κρατικές αρχές.
Στους περιορισμούς του δικαιώματος στην ελευθερία της έκφρασης εμπίπτει και η απαγόρευση του ρατσιστικού και μισαλλόδοξου λόγου. Οι περιορισμοί τελούν σε αναλογία με τον επιδιωκόμενο θεμιτό σκοπό (ΕΔΔΑ, Erbakan κατά Τουρκίας, παρ. 56, ΕΔΔΑ Gunduz κατά Τουρκίας, παρ. 40). Κριτήριο για τη δυνατότητα επιβολής περιορισμών ή και (ποινικών) κυρώσεων είναι η αξιολόγηση του κινδύνου που ενέχει ο λόγος για την κοινωνία, αλλά και για ατομικά αγαθά των προσώπων που στοχοποιεί, σε περιπτώσεις που παρακινεί σε απόρριψη, μίσος ή και πράξεις βίας εναντίον τους.
Η πιο σημαντική περίπτωση μισαλλόδοξου λόγου είναι η ρητορική μίσους κατά των αλλοδαπών (ξενοφοβία) και ο ρατσιστικός λόγος. Σύμφωνα με τη Σύσταση 97 (20) της Επιτροπής των Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης «ο όρος «hate speech» (ρητορική μίσους) θα πρέπει να κατανοηθεί ότι περιλαμβάνει όλες τις μορφές έκφρασης που διαχέουν, διεγείρουν, προωθούν ή δικαιολογούν φυλετικό μίσος, ξενοφοβία, αντισημιτισμό ή άλλες μορφές μίσους, οι οποίες βασίζονται στην έλλειψη ανεκτικότητας, η οποία εκφράζεται από τον επιθετικό εθνικισμό και εθνοκεντρισμό, διακρίσεις και εχθρότητα έναντι μειονοτήτων, μεταναστών και ανθρώπων με καταγωγή μετανάστη».
Ο μισαλλόδοξος λόγος είναι ασύμβατος με τις αξίες και τις νομικές αρχές της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και της ισότητας και με την ουσία του δημοκρατικού πολιτεύματος. Η ανεκτικότητα και ο σεβασμός της ίσης αξιοπρέπειας όλων των ανθρώπων αποτελούν τα θεμέλια μίας δημοκρατικής και πλουραλιστικής κοινωνίας (ΕΔΔΑ Handyside κατά Ηνωμένου Βασιλείου, 7.12.1976 παρ. 49, Gunduz κατά Τουρκίας, 4.12.2003, παρ. 40, Erbakan κατά Τουρκίας, 6.7.2006, παρ. 56). Η διέγερση μίσους δεν περιλαμβάνει αναγκαία μία έκκληση για βίαιες ή εγκληματικές πράξεις (ΕΔΔΑ, Vejdeland και λοιποί κατά Σουηδίας, 9.2.2012). Το ΕΔΔΑ έκρινε δικαιολογημένη την επέμβαση στο δικαίωμα της ελευθερίας έκφρασης δημάρχου, ο οποίος σε δημόσια συνάθροιση ζήτησε από τους παρευρισκόμενους να διατηρήσουν τη δυσαρέσκεια, τη μνησικακία και το μίσος που έχουν μέσα τους, επειδή αυτά συνιστούν προτροπή σε ανυπακοή προς τους νόμους του κοσμικού τουρκικού κράτους, η οποία δεν μπορεί να είναι συμβατή με το πνεύμα της ανοχής και τις θεμελιώδεις αξίες της δικαιοσύνης και της ειρήνης που εκφράζονται στο προοίμιο της Σύμβασης, ιδίως όταν οι δηλώσεις γίνονται από ένα πρόσωπο που έχει σημαντικό ρόλο σε μία μεγάλη πόλη σε καταστάσεις συγκρούσεων και έντασης (ΕΔΔΑ, Karatepe κατά Τουρκίας, 31.10.2007, παρ. 29 επ.). Ανάλογη ήταν η κρίση του ίδιου δικαστηρίου για δηλώσεις πολιτικού που έθεταν σε αντιπαράθεση τους Γάλλους με τη μουσουλμανική κοινότητα, της οποίας η πληθυσμιακή αύξηση παρουσιαζόταν ως λανθάνουσα απειλή στην αξιοπρέπεια και ασφάλεια των Γ άλλων πολιτών (ΕΔΔΑ, J. M. Le Pen κατά Γ αλλίας, 20.4.2010).
Το ΕΔΔΑ έκρινε επίσης επιτρεπτό τον περιορισμό της ελευθερίας έκφρασης λόγω δημόσιας υποκίνησης σε εχθροπάθεια κατά των μεταναστών και δέχθηκε ότι το προεκλογικό υλικό συγκεκριμένου πολιτικού κόμματος συνιστούσε ρατσιστική προπαγάνδα, γιατί υποκινούσε αν όχι τη βία, τουλάχιστον τη διάκριση, τον διαχωρισμό ή το μίσος προς μία ομάδα λόγω φυλής, καταγωγής, ή εθνικής προέλευσης (Feret κατά Βελγίου, 16.7.2009, 10.12.2009).
6. Τέλος, κατά τα στοιχεία β και ε της παραγράφου 1 του άρθρου 4 του Ν. 2863/2000, το ΕΣΡ ελέγχει την τήρηση των όρων που προβλέπονται στην εκάστοτε ισχύουσα ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία και επιβάλλει τις από το άρθρο 4 του Ν. 2328/1995 προβλεπόμενες κυρώσεις. Η βαρύτητα της παράβασης ως νόμιμο κριτήριο επιλογής της επιβληθείσης διοικητικής κύρωσης του άρθρου 4 παρ. 1 του Ν. 2328/1995, προσδιορίζεται όχι μόνο από το περιεχόμενο της παράβασης αυτό καθ’ εαυτό, αλλά και από τον ενδεχομένως εξακολουθητικό χαρακτήρα της (ΣτΕ 3017/2012).
ΙΙ. Πραγματικό μέρος
Από τα έγγραφα του φακέλου, την παρακολούθηση της επίμαχης ροής προγράμματος και τους ισχυρισμούς της εγκαλούμενης (προβληθέντες προφορικώς και εγγράφως), προκύπτουν τα εξής:
Η εκπομπή με τίτλο «ΑΝΑΤΡΕΠΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ» αποτελεί δελτίο ειδήσεων, δηλαδή ειδησεογραφική εκπομπή που ασχολείται με την παρουσίαση και τον σχολιασμό γεγονότων της επικαιρότητας, στην οποία μετέχουν διάφορα πρόσωπα, πολιτικά και μη. Κατά τη διάρκεια του εξεταζόμενου δελτίου ειδήσεων και σε ένα τμήμα αυτού παρουσιάστηκε και συζητήθηκε το θέμα της μετανάστευσης, της μεγάλης εισροής μεταναστών στην Ελλάδα και των κινδύνων που αυτή η εισροή εγκυμονεί. Συγκεκριμένα, αναφέρθηκαν, μεταξύ άλλων, τα εξής:
Μυλωνάκης: Και ερωτώ: πού θα πάνε όλοι αυτοί οι λαθροεισβολείς οι οποίοι μπαίνουνε μέσα; Πού θα πάνε;
Μαυρίδης: Δηλαδή δεν έχει καταφέρει να αποτρέψει ή να περιορίσει την
λαθροεισβολή όπως το λέτε και εγώ συμφωνώ με αυτό.
Μυλωνάκης: Αυτοί τώρα είναι πρόσφυγες;
Παπακυριακόπουλος: Ούτε κατά διάνοια.
Μυλωνάκης: Αυτοί είναι μάχιμοι, με οπλισμό, μόνο εγώ δεν ξέρω αν φέρνουν και τα όπλα μαζί τους, δεν ξέρω και αν τα κρύβουνε πουθενά.
Μυλωνάκης: Συγνώμη, δεν περάσανε 2000 άνθρωποι το δεκαήμερο, τις τρεις μέρες περάσαν 2000 άνθρωποι. Και αυτοί είναι όλοι τζιχαντιστές δεν είναι όλοι πρόσφυγες. Μαυρίδης: Παιδιά, από το Ιντιλίμπ υπάρχει πολύ μεγάλος κίνδυνος. Το Ιντιλίμπ είναι το τελευταίο προπύργιο των Ισλαμιστών, των ισλαμοφασιστών τρομοκρατών της Τουρκίας στην Συρία. Δεν έχουμε να κάνουμε λοιπόν με τους πρόσφυγες από το Χαλέπι. Είναι εξαιρετικά ανησυχητικό αυτοί οι άνθρωποι να περάσουν -τώρα αν δεις γυναίκα και παιδί, εντάξει, αλλά αυτοί που είδαμε πριν με τα μούσια, μάχιμοι, δεν μπορεί να είναι, έτσι, ευπρόσδεκτοι, πώς να το κάνουμε τώρα, είναι θέμα εθνικής ασφάλειας.
Μυλωνάκης: .... Εδώ σε λίγο όπως πάμε δεν θα μπορούμε να κυκλοφορήσουμε. Δεν υπάρχει περίπτωση. Κάθε μέρα μπαίνουνε 700, 1000, 1200, 1500, δεν γίνεται.
ΙΙΙ. Ισχυρισμός της εγκαλουμένης
Η εγκαλουμένη στο υπόμνημά της ισχυρίζεται ότι τα εξεταζόμενα σχόλια και απόψεις διατυπώθηκαν από τρίτα πρόσωπα, τα οποία συμμετείχαν στο συγκεκριμένο δελτίο ως πολιτικά απρόσωπα, χωρίς να έχουν οποιαδήποτε επαγγελματική σχέση με το σταθμό και προφανώς δεν εκφράζουν την αντίληψη και τη φυσιογνωμία του σταθμού. Ο δημοσιογράφος - συντονιστής του δελτίου δεν χρησιμοποίησε οποιαδήποτε από τις ελεγκτέες φράσεις, ούτε τις επικρότησε, ούτε τις υιοθέτησε, ούτε τις ενστερνίστηκε και σύμφωνα και με την απόφαση του ΕΔΔΑ (υπόθεση
Λιοναράκης κατά Ελλάδας) δεν υφίσταται νομικώς ισχυρή απαίτηση και δεσμευτική υποχρέωση βαρύνουσα τον δημοσιογράφο, προκειμένου να τελεί σε εγρήγορση συστηματικής και σαφούς αποστασιοποίησης από το περιεχόμενο σχολίων και ρηματικών διατυπώσεων προσκεκλημένων μίας εκπομπής.
Όμως, όταν, παρά τον ζωντανό χαρακτήρα μίας εκπομπής και την καταρχήν μη ευθύνη του παρουσιαστή για τα λεγόμενα των προσκεκλημένων στην εκπομπή του, ο τηλεοπτικός σταθμός οφείλει, ενόψει της συνταγματικής επιταγής που επιτάσσει την υψηλή ποιοτική στάθμη των εκπομπών, να διαθέτει τους αναγκαίους μηχανισμούς για την διακοπή μίας εκπομπής σε περίπτωση που παρουσιαζόμενο σ’ αυτήν πρόσωπο θα εκτραπεί (ΣτΕ 4067/2008), ή έστω για την αντίδρασή του σε τυχόν παραβατική συμπεριφορά προσκεκλημένου, πολύ περισσότερο δε όταν ο δημοσιογράφος εκ των προτέρων γνωρίζει τις συγκεκριμένες απόψεις και τοποθετήσεις συγκεκριμένου προσώπου για τους μετανάστες, όπως εν προκειμένω, και δεν τίθεται θέμα αιφνιδιασμού του που θα δικαιολογούσε τη μη έγκαιρη αντίδρασή του.
IV. Υπαγωγή
Υπό τα προεκτεθέντα:
Η εγκαλουμένη διέλαβε στο τηλεοπτικό της πρόγραμμα ρητορική μίσους και δυσμενούς διακρίσεως εις βάρος μεταναστών (και δη στην βάση της εθνοτικής αυτών καταγωγής) τελώντας έτσι εξακολουθητικώς και εκ προθέσεως το οικείο διοικητικό αδίκημα.
Περαιτέρω, η Ολομέλεια κρίνει ομόφωνα ότι πρέπει να επιβληθεί στην εγκαλουμένη κύρωση, και δη εκείνη του προστίμου.
Με βάση δε τη βαρύτητα της παράβασης, το κοινώς γνωστό μερίδιο τηλεθεάσεως του συγκεκριμένου τηλεοπτικού σταθμού (όπως προκύπτει από τα τηρούμενα στο ΕΣΡ στοιχεία), κρίνεται από την Ολομέλεια, με ψήφους επτά έναντι μίας, ότι το επιβλητέο πρόστιμο είναι εκείνο των σαράντα χιλιάδων (40.000) ευρώ για την παράβαση διατάξεων περί ρητορικής μίσους και δυσμενούς διάκρισης έναντι μεταναστών. Ένα μέλος είχε τη γνώμη ότι έπρεπε να επιβληθεί στην εγκαλουμένη, για το αδίκημα αυτό, πρόστιμο ύψους είκοσι χιλιάδων (20.000) ευρώ.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ Η ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ
Δέχεται, κατά τα ειδικότερα αναφερόμενα στο σκεπτικό, ότι η εταιρία με την επωνυμία «ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗ ΚΡΗΤΗΣ Α.Ε.» και τον διακριτικό τίτλο «ΚΡΗΤΗ TV 1» Ν. Χανίων (εξακολουθητικώς και εκ προθέσεως) παραβίασε τις διατάξεις περί ρητορικής μίσους και δυσμενούς διάκρισης έναντι μεταναστών.
Επιβάλλει στην εγκαλούμενη εταιρεία τη διοικητική κύρωση του προστίμου των σαράντα χιλιάδων (40.000) ευρώ.
Κατά το άρθρο 4 παρ. 3 του Ν. 2328/1995, όπως έχει μετά την δια του άρθρου 23 παρ. 5 εδ. β' του Ν. 3166/2003 αντικατάστασή του, η παρούσα απόφαση κατά την προαναφερόμενη κύρωση, είναι εκτελεστή κατά:
1. Της εταιρείας ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗ ΚΡΗΤΗΣ ΑΕ που εδρεύει στα Χανιά, με ΑΦΜ 099504504, Δ.Ο.Υ. Α'ΧΑΝΙΩΝ
2. Του Αγγελάκη Νικόλαου, ως νομίμου εκπροσώπου της εταιρείας, με ΑΦΜ. 047446443 Δ.Ο.Υ Β'ΧΑΝΙΩΝ
Κρίθηκε και αποφασίστηκε την 7η Δεκεμβρίου 2021 και δημοσιεύτηκε την 22α Φεβρουαρίου 2022.
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ Ε.Σ.Ρ. H ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΥΤΡΟΜΑΝΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΑΡΑΖΙΔΟΥ
Πληροφορίες: www.esr.gr
Παρατηρήσεις: Απόφαση 204/2021 - Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης (ΕΣΡ) - 22α Φεβρουαρίου 2022
